راهکارهای پیشگیری از ابتلا به چاقی و اضافه وزن در کودکان

امروزه چاقی در کودکان بیش تر از قبل شده است. برخی کودکان حجم غذایی بسیار زیادی مصرف می کنند و علاقه زیادی به خوردن غذا و تنقلات ناسالم دارند. برخی والدین با دیدن پرخوری فرزندشان حس خوبی پیدا می کنند؛ چرا که فکر می کنند انرژی بدن فرزند با زیاد غذا خوردن تامین می شود. این که بچه ها غذا خوردن را دوست داشته باشند خوب است، اما همواره باید فرزندتان را به غذا خوردن صحیح و خوب تشویق کنید و این به معنای تشویق کودک به پرخوری کردن نیست.

اضافه وزن، مادر بیماری ها است. چاقی در همه سنین اتفاق می افتد؛ بنابراین باید در هر سنی که هستیم، با دنبال کردن عادت های سالم مثل تغذیه و ورزش، جلوی بروز این مشکل را بگیریم. در عصر امروز، اضافه وزن و چاقی در کودکان یکی از مشکلات شایع و رو به افزایش است. با شیوع این مشکل، والدین باید به فکر راه حلی برای درمان و یا پیشگیری از چاقی خود و فرزندانشان باشند.

چطور بفهمیم کودک به چاقی مبتلا است؟

برای مشخص کردن چاقی در بزرگسالان از شاخص جرم بدنی (BMI) استفاده می شود؛ اما استفاده از این فاکتور برای تشخیص چاقی کودک کاربرد ندارد. تشخیص چاقی در کودکان با بررسی فیزیک ظاهری و عادت های غذایی صورت می گیرد. اگر فرزندی دارید که نسبت به هم سن و سالان خودش وزن خیلی بیش تری دارد، تقریبا به اندازه افراد بالغ غذا می خورد، خیلی زود از راه رفتن و تحرک خسته می شود و همیشه گرسنه است، باید نسبت به عادت های غذایی اش تجدید نظر کنید.

همچنین با مراجعه به متخصص اطفال می توانید اضافه وزن فرزندتان را تشخیص دهید. در کلینیک های اطفال با روش های عکس برداری و نسبت گیری، میزان اضافه وزن و وزن نرمال کودک به شما اعلام می شود.

دلایل چاقی در کودکان کدامند؟

چاق شدن در کودکان به عوامل مختلفی برمی گردد. یکی از این عوامل مساله وراثت و عامل ژنتیک است. گفته می شود که حدود یک چهارم از موارد چاقی کودکان به عوامل وراثتی بستگی دارد. برخی از اختلالات ژنتیکی باعث چاقی مفرط در کودکان می شوند. اگر در خانواده ای سابقه فامیلی اضافه وزن وجود داشته باشد، والدین باید به رعایت رژیم غذایی سالم کل خانواده، توجه بیش تری داشته باشند.

سبک زندگی و رژیم غذایی ناسالم، مهم ترین عوامل چاقی در بزرگسالان و کودکان هستند. در زندگی امروزی بسیاری از کودکان پدر و مادر شاغل دارند و غذا خوردن بیرون از خانه و خوردن غذاهای فست فودی بسیار رایج شده است. بنابراین کودکان نسبت به گذشته وعده های غذایی چرب و شیرین و پرکالری بیش تری مصرف می کنند.

بسیاری از والدین دائم کودک را در سنین پایین به پرخوری تشویق می کنند و بنا به فرهنگ، بسیاری از افراد تپل بودن یا چاق بودن کودک را نشانه سلامتی می دانند. بازی کردن نسبت به گذشته معنای خودش را از دست داده است. امروزه کودکان به جای انجام بازی های پرتحرک، دائم مشغول بازی با گوشی، لپ تاپ و دستگاه های بازی هستند.

تلویزیون دیدن بیش از حد کودکان، اعتیاد به بازی کامپیوتری و نداشتن تحرک کافی از معذلات رفتاری کودکان عصر جدید می باشد.

چاقی در کودکان چه عوارضی دارد؟

اضافه وزن عوارض زیادی دارد. چاق بودن خود زمینه ساز بروز یا تشدید بسیاری از بیماری های دیگر است. عوارض چاقی شامل عوارض جسمی و روانی می باشد. کودکانی با اضافه وزن بالا بیش تر در معرض خطر بیماری های قلبی عروقی، مشکلات مفصلی، فشار خون بالا، دیابت نوع دو، سنگ صفرا، تشدید آسم، تخمدان پلی سیستیک در دختران، وقفه تنفسی در خواب و اختلالات خواب هستند. 

مشکلات روحی از عوارض دیگر چاقی می باشد. چاقی یکی از علل کاهش اعتماد به نفس است. به خصوص اگر فرزند شما از طرف دیگر کودکان در مدرسه مورد مسخره شدن واقع شود. ترس از نه شنیدن، احساس گناه، کنار کشیدن از فعالیت های اجتماعی، اضطراب و افسردگی در کودکان با چاقی مرتبط هستند.

راهکارهای پیشگیری و مقابله با چاقی کدامند؟

کودکان درک بالایی در رابطه با لزوم داشتن روتین مناسب ورزشی و تغذیه ای ندارند. آن ها بدون درنظر گرفتن سلامت یا عدم سلامت ماده خوراکی، ترجیح می دهند که خوراکی های خوشمزه مصرف کنند. این وظیفه والدین است که به کودک در زمینه داشتن روتین سالم آموزش دهند.

اگر می خواهید فرزندتان سبک زندگی سالمی داشته باشد، اول از همه باید خودتان سبک زندگی سالم را انتخاب و اجرا کنید. رفتار اعضای خانواده بر روی سایر اعضا تاثیرگذار است. بنابراین نکاتی که در ادامه توضیح می دهیم را برای خودتان و فرزندتان اجرا کنید.

اصلاح عادت های غذایی خانواده

راه اصلی برای جلوگیری از چاقی و درمان چاقی در کودکان و بزرگسالان، ایجاد عادت های غذایی سالم است. والدین باید در رابطه با گروه های غذایی اصلی تحقیق کنند و این گروه ها را به میزان کافی وارد سبد تغذیه خانواده نمایند.

افزایش مصرف میوه و سبزیجات، کاهش مصرف نوشیدنی های قندی و صنعتی، کاهش مصرف قند، مصرف حبوبات و محدود کردن چربی ها و غذاهای سرخ کردنی مواردی هستند که باید به آن ها توجه کنید.

کودک را برای خوردن صبحانه تشويق کنید. خوردن صبحانه باعث می شود که کودک چند ساعت انرژی داشته و کمتر به سراغ ریزه خوری و خوردن کیک و سایر تنقلات صنعتی برود. روزانه حداقل دو میان وعده غذایی مناسب مانند انواع مغزها، ميوه ها و ساندویچ های خانگی کوچک به کودکتان بدهید. بهتر است وعده های غذایی طول روز زیاد بوده (5 وعده بهترین حالت است) و در عوض از زیاد خوردن در وعده ها اجتناب شود.

خوردن فست فود از جمله سوسیس، کالباس، پیتزا، همبرگر و سیب زمینی سرخ کرده تا جای ممکن کم کنید و تعداد وعده های غذایی که بیرون از منزل، در رستوران و کافه میل می کنید را به حداقل برسانید.

حجم غذایی معقول

برخی والدین از زیاد غذا خوردن فرزندشان خوشحال می شوند. اما مساله اصلی این است که نشاسته، قند، چربی و…، حتی اگر از نوع سالمش باشند، باعث چاقی می شوند. حجم غذایی کودک را به میزان کافی بکشید. در عوض می توانید وعده های غذایی را تا 5 وعده در روز بشکنید.

به هیچ وجه از غذاها برای پاداش دادن و تشویق کودکان استفاده نکنید. همچنین فرزندتان را مجبور نکنید غذای داخل بشقابش را تمام کنند.

رفع چاقی در کودکان با خواب کافی و به موقع

خواب مناسب و کافی یکی از دلایل سلامتی و تناسب اندام است. بهتر است که کودکان بین ساعت 11-9 شب بخوابند و صبح زود از خواب بیدار شوند. عادت خواب منظم باعث می شود که هورمون رشد کودک به خوبی ترشح شود. همچنین اگر کودکان زود از خواب بیدار شوند، تمایل بیش تری به خوردن صبحانه دارند.

گنجاندن ورزش در برنامه روزانه کودک

یکی از اصلی ترین گام ها برای رسیدن و نگه داشتن وزن مناسب در کودکان، انجام فعالیت های فیزیکی است. این کار استخوان ها و عضلات را تقویت کرده و به کودک شما کمک می کند تا به هنگام شب بتواند به خوبی خوابیده و در طول روز هشیاری کامل داشته باشد.

ورزش کردن و بازی کردن علاوه بر اینکه باعث رشد مغزی کودک می شوند، قدرت جسمانی کودک را نیز افزایش داده و تناسب اندام کودک را فراهم می کنند. فرزندتان را به پیگیری رشته های ورزشی مختلف ترغیب کنید تا بتواند علاقه شخصی اش را پیدا کند. علاقه داشتن به ورزش باعث می شود که خود کودک برای پیگیری ورزش راغب باشد.

کودکان باید حداقل یک ساعت در روز را تا حد متوسط یا شدید از نظر فیزیکی فعالیت کنند. فعالیت هایی مثل دویدن، دوچرخه سواری، پیاده روی و بازی با دوستان به شدت توصیه می شوند.

پرهیز از خوردن غذا یا تنقلات مضر جلوی تلویزیون

امروزه کودکان ساعات زیادی را صرف بازی های کامپیوتری و تماشای تلویزیون می کنند، مطالعات نشان می دهند که این شیوه زندگی در کودکان، با افزایش وزن آن ها ارتباط مستقیم دارد.

هنگام تماشای تلویزیون، احتمال پرخوری بیش تر است. بنابراین به هیچ وجه جلوی تلویزیون روشن و هنگام پخش برنامه تلویزیونی، غذا نخورید. همچنین هنگام تلویزیون نگاه کردن، اجازه ندهید که کودک دائم مشغول خوردن خوراکی باشد.

جمع بندی

چاقی زمینه ساز و تشدید کننده بسیاری از بیماری ها است. با توجه به سبک زندگی و تغذیه ناسالم، سن چاقی بسیار پایین آمده و در سراسر جهان سطح سلامتی افراد جامعه را تحت تاثیر قرار داده است.

اگر حق انتخاب به کودکان داده شود اغلب بچه ها غذاهای پرچرب و پر ادویه را به غذاهای سالم و میوه تازه ترجیح می دهند. آن ها دوست دارند ساعت ها پای پلی استیشن و لپ تاپشان بنشینند و بازی و برنامه های مورد علاقه شان را دنبال کنند. این رفتارها در اکثر مواقع منجر به تنبلی و افزایش وزن در کودکان می گردد.

با آموزش و پیگیری مناسب والدین، کودکان تغدیه سالم تری خواهند داشت و با فعالیت های همچون بازی و ورزش، از چاق شدن و اضافه وزن زیاد در امان می مانند.