تحصیلات فرزندان و موفقیت در دوره های مختلف تحصیلی، از دغدغه های اصلی والدین است. برای اینکه دانش آموزان بتوانند در درس هایشان موفق باشند، باید هم از نظر ذهنی و هم از نظر محیطی در شرایط مناسبی قرار بگیرند. والدین باید فضای خانه را برای درس خواندن فرزندشان تلطیف کنند. رفت و آمدهای مکرر، تلویزیون دیدن بیش از حد، جرو بحث بین اعضای خانواده و… از مهم ترین عواملی هستند که روند درس خواندن دانش آموزان در خانه را به مخاطره می اندازند.
در ادامه مهم ترین نکاتی که برای درس خواندن فرزندان در خانه باید به آن توجه شود را بررسی می کنیم. این موارد شامل آماده سازی محیط و فضای درس خواندن و همچنین آماده سازی روحی فرزندان می باشد.
آماده سازی محیط برای درس خواندن در خانه
مکان مشخص برای درس خواندن
محل مشخصی در خانه (در اتاق کودک یا هر قسمت دیگری از منزل) را به محل مطالعه فرزندتان تبدیل کنید. قطعا این مکان باید سکوت کافی و شرایط مطالعه کردن را داشته باشد. ثابت بودن محل مطالعه باعث تمرکز و یادگیری بیش تر افراد می شود.
درس خواندن در خانه در جلوی تلویزیون، روی تخت و در شلوغی اصلا توصیه نمی شود. بر اساس سن و روحیات فرزندتان میز مطالعه مناسبی تهیه کنید و از او بخواهید در مکان مطالعه، درس هایش را پیش ببرد. دقت داشته باشید که تخت خواب به هیچ وجه برای درس خواندن جای مناسبی نیست. درس خواندن روی تخت خواب باعث خواب آلودگی، عدم تمرکز و در نهایت از دست دادن زمان می شود. علاوه بر این، خواب کودک نیز دچار مشکل و به هم ریختگی خواهد شد.
نظم و ترتیب محیط
مرتب بودن محیط مطالعه، کتاب ها و جزوه ها در تمرکز و قدرت یادگیری دانش آموزان موثر است. نظم در ساعت رسیدگی به تکالیف، استراحت، ساعت خواب و بیداری و… نیز پر اهمیت است. اتاق و یا میز شلوغ باعث جلب توجه کودک شده و حواس او را دائم پرت می کند.
از او بخواهید هر بار بعد از انجام تکالیف و درس خواندن، محل مطالعه اش را مرتب کند تا محیط برای روز بعدی آماده باشد. بهتر است لوازمی همچون قاب عکس و سایر وسایلی که ممکن است تمرکز فرزندتان را هنگام مطالعه از بین ببرد، از معرض دید او خارج کنید. البته بهتر است این کار را با همکاری و نظر خودش انجام دهید.
دمای مطبوع و روشنایی مناسب
نور محیط در تمرکز ما هنگام مطالعه تاثیر زیادی دارد. نور کم باعث خستگی چشم و خواب آلودگی می شود. از طرفی نور زیاد باعث می شود که چشم ما خسته تر شده و در بلندمدت مشکلات بینایی ایجاد می کند. طبق استاندارد، روشنایی استاندارد برای مطالعه، 400 لوکس است. این مقداری است که می توان کلمات را به وضوح و بدون نیاز به خم شدن به سمت کتاب، به راحتی مشاهده کرد.
در صورت نیاز به استفاده از روشنایی مصنوعی، بهتر است که از ترکیب نور زرد و سفید که مشابه نور روز است، استفاده شود. بهتر است تمام این نور به صورت عمومی و در کل فضای اتاق منتشر شود. برای اینکه سایه دست روی کاغذ نیفتد نور باید طوری تنظیم شود که از سمت چپ بتابد.
از طرفی دمای اتاق در کیفیت درس خواندن کودکان در خانه تاثیر زیادی دارد. گرم بودن بیش از حد اتاق باعث می شود که دانش آموز خواب آلود شود. بهتر است دمای اتاق مطالعه کودک را طوری تنظیم کنید که بیش از حد گرم یا بیش از حد سرد نباشد. از طرفی داشتن تهویه مناسب باعث می شود که اکسیژن در محیط افزایش یافته و کارایی مغز بالاتر برود.
شرایط نشستن
فرزندتان را تشویق کنید تا هنگام مطالعه و انجام تکالیف مدرسه از میز و صندلی استفاده کند . عادت های غلطی مانند لم دادن و دراز کشیدن هنگام مطالعه فشار زیادی به شانه ها، گردن و کمر وارد می کند و در طولانی مدت ممکن است باعث ایجاد مشکلات اسکلتی و عضلانی شود. سطح میز تحریر بهتر است 10 تا 15 درجه شیب داشته باشد تا دانش آموز مجبور نباشد هنگام مطالعه سر و گردنش را به سمت میز خم کند. هم چنین میز تحریر باید ارتفاع مناسب و فضای کافی برای پاها داشته باشد. اگر پای کودک هنگام نشستن روی صندلی به زمین نمی رسد، حتما از یک زیرپایی استفاده کنید. صندلی باید تعادل کافی داشته باشد و قسمت پایین پشتی صندلی باید گودی کمر را پر کند.
ساعت خواب و بیداری
در برخی خانواده ها قانون مشخصی برای خواب و بیداری وجود ندارد. دیر خوابیدن و دیر بیدار شدن در اعضای خانواده رایج است و به همین ترتیب کودکان منظم بودن در ساعت خواب را ضروری نمی بینند. دیر شام خوردن، غذا خوردن جلوی تلویزیون و سایر عادت های بد غذایی از جمله بی نظمی های دیگری است که در خانواده ها به چشم می خورد.
حتی اگر پدر خانواده یا عضو دیگری از خانواده به دلیل شرایط کاری دیر وقت به منزل می آید، بهتر است در سال تحصیلی مادر طوری برنامه بچیند که بچه ها در ساعت مشخصی شام بخورند و بخوابند. چرا که دیر شام خوردن باعث اختلال خواب کودکان می شود.
یادگیری برنامه ریزی
بعضی از والدین انتظار دارند که فرزندشان تمام روز درس بخواند و تکالیف انجام دهد. این روش، فرمول قطعی عدم موفقیت است. درس خواندن کودکان در خانه، تنها بخشی از زندگی کودک است. فرزند شما باید از همان سال های اولیه دبستان، با برنامه ریزی کردن آشنا شود. بهترین برنامه برای درس خواندن، در زمینه برنامه ریزی کردن به کودک شما کمک می کند.
همچنین می توانید از یک تقویم و یک ساعت در اتاق کودک برای برنامه ریزی کردن استفاده کنید. به او بیاموزید که برنامه ریزی هفتگی و روزانه داشته باشد و درس ها، تکالیف، امتحانات، کلاس های آموزشی، قرارهای دوستانه و خانوادگی اش را برنامه ریزی کند. خود شما با دانستن برنامه درسی فرزندتان می توانید کارهای زندگی را به نفع فرزندتان برنامه ریزی کرده و تغییر دهید.
ایجاد آمادگی روانی برای درس خواندن در خانه
آرامش خانه و خانواده از موثرترین عوامل در تمرکز و موفقیت کودکان است. کودکانی که در خانواده های نرمال بزرگ می شوند، ارتباط اعضای خانواده با یکدیگر خوب است، والدین با یکدیگر درگیری و کشمکش ندارند و فضا برای صحبت کردن و رفع دغدغه های ذهنی فراهم است، شرایط بسیار خوبی برای درس خواندن در خانه دارند.
محیطی که در آن والدین دائما مشاجره می کنند، باعث آسیب به روان کودک و مانع از پیشرفت تحصیلی او می شود. در ادامه مهم ترین فاکتورهای رفتاری که خانواده ها در فصل درس خواندن کودکان باید در نظر بگیرند را بررسی می کنیم.
پرهیز از سرزنش کردن و تنبیه
حمایت عاطفی والدین و حفظ آرامش خانواده در روحیه کودک و تحصیل او اثر بسیاری دارد. رفتارهایی همچون اجبار به درس خواندن، تهدید، خشونت، سرزنش و تنبیه فیزیکی نه تنها کودک را به درس خواندن مجاب نمی کند، بلکه او از درس و تحصیل زده می شود.
شما باید سعی کنید که در هر شرایطی، انگیزه کودک را برای درس خواندن در خانه و موفقیت تحصیلی افزایش دهید. اگر حس می کنید فرزندتان درس نمی خواند، سطح تحصیلی اش افت کرده و یا در امتحاناتش ناموفق است باید سعی کنید که علت را ریشه یابی کنید و به او در بهتر شدنش کمک کنید.
تشویق کودکان به درس خواندن
بچه ها با مطالعه و یادگیری نه تنها از دستاوردهای علمی از ابتدا تا به امروز آگاه می شوند، بلکه مهارت های زندگی آینده را نیز می آموزند. اگر می خواهید فرزند درس خوان و زرنگی داشته باشید، به هیچ وجه سختگیری بی مورد را در پیش نگیرید. برای تشویق کودکان به درس خواندن و مطالعه گر شدن فرزندان، باید مطالعه را برای بچه ها جذاب کنیم. اگر یک کودک به این نتیجه برسد که مطالعه کار خسته کننده ای است، دیگر جز به اجبار، کتاب نخواهد خواند و توانایی یادگیری اش نیز کم می شود.
سعی کنید همیشه برای فرزندتان الهام بخش و الگو باشید. به جای اینکه او را به زور پای درس و مشقش بنشانید، با او از مزایای درس خواندن صحبت کنید. در صورتی که خودتان فرد مطالعه گری باشید، ناخودآگاه فرزندانتان نیز به کتاب و درس اهمیت می دهند. فرزند محصلتان را به خاطر نتایج خوبی که می گیرد تشویق کنید. ترجیحا تشویقتان را به صورت زبانی منتقل کنید. گاهی می توانید با خریدن هدیه یا وسیله ای که فرزندتان نیاز دارد، از او قدردانی کنید.
تفریحات برنامه ریزی شده
اگر فرزندی دارید که به مدرسه می رود یا برای آزمون خاصی آماده می شود بهتر است برای رفت و آمد و مهمانی هایتان برنامه ریزی درستی داشته باشید. شما باید در ایام امتحانات مهمانی هایتان را تا حد امکان محدود کنید تا فرزندتان بتواند در محیطی آرام و بدون دغدغه، به درس خواندن در خانه بپردازد.
از طرفی تفریح کردن برای آرامش گرفتن ذهن و تخلیه استرس ضروری است. شما به عنوان والدین باید بتوانید با توجه به شرایط درسی فرزندتان و برنامه درسی او، اوقاتی را برای فراغت خانواده در نظر بگیرید. معاشرت با آشنایان، رفتن به طبیعت، مسافرت، سینما و… از جمله برنامه هایی هستند که می توانند انرژی خانواده و دانش آموز را تامین کنند.
کودک باید برای درس خواندن و رسیدگی به تکالیفش برنامه ریزی داشته باشد. استفاده بیش از حد از موبایل، تلویزیون دیدن زیاد کودکان، بازی کردن با گوشی و کامپیوتر و… می تواند او را از سایر برنامه های مهم زندگی همچون درس خواندن، کلاس های هنری، ورزش و… عقب بیندازد.
ایجاد روحیه هدفمندی در کودک
هدف مهم ترین فاکتور انگيزه است. کودکان (مخصوصا در مقاطع پایین تر) درک دقیقی از آینده و اهمیت درس در کیفیت زندگی شان ندارند. بنابراین ایجاد اهدافی که مناسب سنشان باشد، باعث ایجاد انگیزه و درس خواندن در کودکان می شود. انگیزه باعث می شود که کودک برای رسیدن به هدف تمایل داشته باشد و درس خواندن را به تفریح و بازیگوشی ترجیح بدهد.
در واقع انگيزه، تمايل رسيدن به هدف است. اگر هدف در نظر فرد ارزشمند باشد و احتمال رسيدن به آن هم وجود داشته باشد، فرد انگيزه قوي براي رسيدن به آن خواهد داشت. براي اينکه کودک شما با انگيزه شود، به او کمک کنيد که اهداف خود را بشناسد و درس خواندن را راهي براي رسيدن به آن اهداف بداند. اگر مي خواهيد درس خواندن هدف او باشد، بايد ارزشمندي آن براي کودک ثابت گردد تا براي انجام آن اشتياق و انگيزه پيدا کند. ما باید آثار درس خواندن و فواید آن را به زبان کودک برايش توضيح دهيد تا به درس خواندن علاقه مند شود.
ایجاد حس خوب در کودک
حس خوبی نسبت به تحصیل و بهترین بودن در فرزندتان ایجاد کنید. ارتقای احساس رقابت و بودن در جمع بهترین شاگردان کلاس، باعث می شود که کودک برای گرفتن نمرات بهتر و یادگیری بیش تر تلاش کند. گوشه ای از اتاق کودک را برای نصب کردن مدال ها، کارت های تشویق، نمره های خوب، نشان های موفقیت و خاطرات خوب درسی و ورزشی کودک در نظر بگیرید.
این کار می تواند به طور مرتب پیشرفت ها و موفقیت ها را به او یادآوری کند و باعث شود تا با علاقه و انگیزه ای مضاعف در فصل بازگشت به مدرسه به تلاش و کوشش بپردازد.
