تربیت فرزند مساله بسیار پیچیده ای است. اشتباهات تربیتی والدین نه تنها زندگی آینده کودک را تحت تاثیر قرار می دهند، بلکه بر زندگی افرادی که با فرزند شما در ارتباط هستند نیز تاثیر دارند. برای والدینی که یک فرزند دارند، رفتار با فرزند اول قبل و بعد از به دنیا آمدن فرزند دوم بسیار حائز اهمیت است.
نوع رفتار خانواده باید به گونه ای باشد که فرزند بزرگتر احساس حسادت یا طرد شدن پیدا نکند. بهتر است تولد فرزند دوم از روی برنامه باشد. حداقل فاصله سنی بین دو فرزند سه سال و بهترین فاصله سنی بین فرزندان 7-5 سال می باشد؛ چرا که در این حالت فرزند اول به پختگی نسبی رسیده است و برخی از حساسیت های شما نسبت به نوزاد را درک می کند. از طرفی به دلیل اختلاف سنی که دارند، نوزاد را رقیب خود نمی داند.
در ادامه مهم ترین راهکارها و نوع رفتار با فرزند اول، قبل و بعد از تولد فرزند دوم را بررسی می کنیم.
راه های کاهش حسادت فرزند اول
ایجاد آمادگی در فرزند اول
ایجاد آمادگی در فرزند اول قبل از به دنیا آمدن فرزند دوم، در میزان سازگاری فرزند بزرگتر تاثیر زیادی دارد. هرچقدر فرزند اول شما سن بیش تری داشته باشد توان درک بیش تری برای این موضوع خواهد داشت. کودکان زیر 4 سال در این مواقع حضور کودک جدید را تهدیدی برای موقعیت خودشان می دانند.
یکی از کارهای مهمی که باید والدین انجام دهند ایجاد آمادگی در فرزند اول است. بهتر است این کار را قبل از به دنیا آمدن نوزاد انجام بدهید. صحبت کردن در مورد مسائل مختلف، باعث می شود که آمادگی برخی اتفاقات در ذهن فرزند اول ایجاد شود. اگر برای سونوگرافی یا ویزیت های دوره ای نزد پزشک زنان می روید دلیل این موضوع را به کودک توضیح دهید تا باعث نگرانی او نشود. به کودک درباره مزایای داشتن خواهر یا برادر کوچک تر بگویید. سعی کنید شوق داشتن برادر یا خواهر جدید را در او تقویت کنید.
ایجاد تغییرات به صورت تدریجی
شاید نیاز باشد که برای تولد نوزاد تغییراتی را در ظاهر خانه یا ساعت کاری تان ایجاد کنید. برای مثال شاید فرصت نکنید که هر روز فرزند اولتان را بیرون ببرید یا اینکه نیاز است وسایل نوزاد را در اتاق فرزند اول بگذارید. بهتر است این کارها را به مرور انجام دهید. چرا که تغییر یکباره شرایط زندگی، حس ناامنی در فرزندتان ایجاد می کند.
برای اشتراک اتاق از کودکتان اجازه بگیرید تا این تغییرات او را عصبی و دلخور نکند.
دادن مسئولیت به فرزند بزرگتر
ایجاد حس همکاری و مسئولیت در فرزند اول باعث می شود که او خودش را به نوزاد نزدیک بداند. از اینکه فرزند اولتان به نوزاد نزدیک شود یا به او دست بزند هراسان نشوید. برعکس سعی کنید که از همان ابتدا، حس صمیمیت را در فرزند اول ایجاد کنید. البته برای ماه های اول نیاز است که حواستان جمع باشد و کودکان را با یکدیگر تنها نگذارید. اما فرزند بزرگتر نباید متوجه دقت شما و حساسیت تان شود.
در رسیدگی و انجام کارهای نوزاد، از فرزند اول کمک بخواهید و اجازه دهید جایگاه مهمی در خانواده داشته باشد. دادن مسئولیت به فرزند بزرگتر، باعث کاهش میزان حسادت او به نوزاد می شود. دقت کنید که به هیچ وجه او را مجبور به انجام کاری نکنید؛ بلکه سعی کنید از طریق تشویق کردن، مسئولیت انجام کاری را به او واگذار کنید.
درک کردن احساسات فرزند اول
حسادت کردن کودکان موضوع بسیار طبیعی است. به هیچ وجه به خاطر این احساس فرزندتان را دعوا نکنید یا از الفاظی که احساسات او را بی ارزش تلقی می کنند استفاده نکنید. حتی اگر فرزندتان نوزاد را دوست ندارد، نسبت به این موضوع جبهه نگیرید. در عوض سعی کنید که دلیل این موضوع را بفهمید. می توانید گاهی با او همسو شود و از تقویت حس حسادت در وی، جلوگیری کنید.
لازم نیست که فرزند شما همیشه درست و منطقی رفتار کند، ممکن است گاهی بهانه جویی کند یا اینکه از گریه های نوزاد عصبانی شود. سعی کنید برخی رفتارهای کودک را نادیده بگیرید، چرا که بیش از حد توجه نشان دادن هم باعث می شود که برخی رفتارهای بد در کودک، تبدیل به عادت شوند.
اگر رفتارهای کودک از حالت تعادل خارج شد بهتر است که واکنش جدی نسبت به این مساله نشان دهید. برای مثال اگر کودکتان شروع به استفاده از الفاظ نامناسب کرد یا اینکه سعی داشت به نوزاد آسیب بزند، برخورد جدی برای جلوگیری از این رفتار ضروری است.
رعایت حقوق طبیعی فرزند اول
فرزند شما قبل از به دنیا آمدن فرزند دوم توجهات و امتیازاتی داشته است که حقوق طبیعی او بوده اند. به هیچ عنوان نباید این حقوق از او گرفته شوند. به او نگویید که به خاطر مراقبت از نوزاد نمی توانید در جشن مهدکودکش شرکت کنید. یا اینکه نمی توانید او را به پارک ببرید.
وقتی نوزاد خواب است سعی کنید تمام وقتتان را برای کودک بزرگتر بگذارید و به او بفهمانید که توجه و محبت کردن به او را فراموش نکرده اید. این کار مخصوصا برای مادر خیلی مهم است چون مادر زمان زیادی از روز را صرف در آغوش گرفتن نوزاد می کند و این موضوع توجه فرزند اول را جلب می کند. این کار باعث می شود که فرزندتان به این نکته پی ببرد که همچنان مورد توجه والدین است و حس امنیتش خدشه دار نمی شود.
ممکن است فرزند جدید به هر نحوی وارد مرزهای فرزند بزرگ شود. لباس های او، اسباب بازی های او و هر چیزی که مال اوست، برای فرزند بزرگ ارزش دارند. ممکن است فرزندتان به این اتفاق اعتراض کند. اعتراض او را بپذیرد و تا حد امکان بدون اجازه فرزند بزرگ، چیزی از اموال او را به نوزاد ندهید.
مقایسه نکردن بچه ها
هر کودکی ویژگی های خوب و بد و استعدادها و توانایی های خاصی دارد. به هیچ وجه ویژگی های ظاهری و اخلاقی فرزندانتان را با یکدیگر مقایسه نکنید. مقایسه کردن فرزندان و تعریف از نوزاد باعث حسادت در فرزند بزرگتر می شود. مخصوصا اگر وابستگی در رفتار فرزند اول می بینید؛ چرا که او عمدتا این مقایسه را به حساب انتقاد از خودش می گذارد.
تشویق و پاداش کلامی
اگر می خواهید فرزند اولتان رفتارهای مثبت بیش تری در رابطه با نوزاد نشان دهد، او را تشویق کنید. تشویق شما می تواند کلامی یا غیر کلامی باشد. تعریف کردن از رفتار خوب کودک و تشویق او باعث می شود که تلاش کند تا رضایت شما را ببیند. این حس باعث تقویت حس مسئولیت پذیری کودک نیز می شود.
زمانی که می بینید فرزندتان با خواهر یا برادر کوچک ترش برخورد مناسبی دارد با گفتن جملاتی نظیر “چقدر خوب بلدی برادر کوچکترت رو خوشحال کنی” یا “خواهرت بازی کردن با تو رو خیلی دوست داره” می توانید او را تشویق کنید. همچنین اگر تشویق های کلامی شما همراه با بوسیدن یا در آغوش گرفتن کودک باشد تأثیر بیش تری خواهد داشت.
جمع بندی
تربیت فرزند مساله بسیار پیچیده ای است. این موضوع با به دنیا آمدن فرزندان بعدی سخت تر هم می شود. تربیت فرزند آن هم در شرایط اجتماعی امروزی، نیازمند آگاهی، انعطاف و دانش است.
بسیاری از آسیب های دوران بزرگسالی، ناشی از اتفاقات دوران کودکی می باشد. اینکه شما فرزندان مستقلی دارید یا اینکه فرزندانتان به شما و همسرتان (به عنوان والدین) وابسته هستند، به تربیت آن ها برمی گردد. شاید فکر کنید نحوه تربیت دو یا سه فرزند را بلدید و همانطور که دیگران به شما می گویند، درست عمل می کنید. اما گاهی نوع رفتار ما با فرزند اول و فرزندان بعدی تاثیرات منفی روی روان آن ها می گذارد.
بهتر است در ماه های اول بارداری تان این موضوع را با فرزند اول در میان بگذارید و ذهن او را برای اضافه شدن فرد جدید به خانواده آماده کنید. همچنین بعد از تولد فرزند دوم، باید نسبت به رفتارتان با فرزند بزرگتر، دقت بیش تری داشته باشید.
در این مقاله نکات مهم رفتار با فرزند اول پس از تولد نوزاد جدید را توضیح دادیم. با در نظر گرفتن این رفتارها می توانید تا حد زیادی حسادت در کودکان را کنترل کنید.
