هم زمان با گسترش اینترنت و دسترسی عموم به آن، مزایای زیادی در اختیار مردم قرار گرفت. افزایش سرعت در انجام کارها، ارتباط گسترده و سریع افراد با یکدیگر، دسترسی به یک شبکه عظیم اطلاعاتی که دنیایی از آموزش و سرگرمی در خود داشت و رونق گرفتن بسیاری از کسب وکارها به واسطه آن، از جمله مزایای شبکه اینترنت بود. اما این گسترش موجب شد تا جرایم رایج در جامعه که تا قبل از آن عموماً با روش های سنتی انجام می شد، شکل تازه ای به خود بگیرد. امروزه کلاهبرداری اینترنتی و رایانه ای روشی است که هکرها و دزدهای اینترنتی از آن استفاده می کنند.
با این روش آن ها اموال مردم را به سرقت برده و با دسترسی به اطلاعات شخصی و حساس، از افراد یا سازمان ها اخاذی می کنند و اعتبار و امنیت آن ها را به خطر می اندازند. در این مقاله در رابطه با روش های رایج کلاهبرداری اینترنتی توضیح می دهیم. همچنین اقدامات لازم برای اینکه از شر این نوع کلاهبرداری ها در امان باشیم را بررسی می کنیم.
کلاهبرداری اینترنتی چطور اتفاق می افتد؟
کلاهبرداری اینترنتی زمانی اتفاق می افتد که یک فرد یا یک گروه با استفاده از رایانه و اینترنت، به صورت مادی یا معنوی به فرد یا گروه دیگری آسیب وارد کند. این جرایم ممکن است جاسوسی از طریق اینترنت و ایجاد و حذف اطلاعات، در سطح امنیت یک کشور باشند. همچنین انتشار اخبار دروغ و محتوای نامناسب اخلاقی، هک کردن سایت ها، فروشگاه های اینترنتی تقلبي، سرقت از حساب افراد با استفاده از فیشینگ، یا به بهانه مسابقه های اینترنتی و سایت های شرط بندی، همه از جمله نمونه های کلاهبرداری اینترنتی هستند.
افراد و سازمان ها چطور می توانند از خود در مقابل این خطرات حفاظت کنند؟
در پاسخ به این پرسش باید گفت که اگر شما متوجه خطراتی که در این فضا وجود دارد نباشید، به احتمال زیاد نمی توانید از وقوع آن جلوگیری کنید؛ بنابراین آگاهی از روش های کلاهبرداری اینترنتی می تواند اولین قدم برای مقابله با آن باشد. در قدم بعد شما باید بدانید که چگونه از خود در برابر این خطرات محافظت کنید. در نهایت باید بدانید که در صورت بروز چنین مشکلی باید چه کاری انجام دهید؟
انواع کلاهبرداری اینترنتی
در کلاهبرداری اینترنتی معمولاً مجرم یا فقط از طریق اینترنت اقدام به سرقت اطلاعات و اموال افراد می کند، یا جرایمی مانند سوءاستفاده های غیراخلاقی و استفاده غیرمجاز از اطلاعات سرقت شده را انجام می دهد که موجب بروز اخلال در زندگی روزمره افراد می شود. در این بخش به رایج ترین انواع کلاهبرداری اینترنتی، که عموم افراد با آن درگیر می شوند می پردازیم.
کلاهبرداری با روش فیشینگ
در این روش مجرم با ایجاد یک صفحه اینترنتی جعلی اطلاعات شخصی اشخاص مانند اطلاعات حساب بانکی و یا نام کاربری و رمز عبور آن ها را به سرقت می برد. حملات فیشینگ انواع مختلفی دارد، مانند فیشینگ نیزه ای و فیشینگ والکینگ. هکرها در هر نوع فیشینگ، سطح خاصی از افراد را مورد حمله قرار می دهند؛ از افراد حقیقی گرفته تا سازمان ها و مدیران شرکت ها.
هکرها در این روش با ارسال پیام از طریق ایمیل یا پیامک و روش های دیگر، برای اشخاص یک لینک مخرب ارسال می کند. با کلیک بر روی آن لینک، شخص به صفحه جعلی ساخته شده وارد می شود و با وارد کردن اطلاعات خود، آن ها را در اختیار هکر قرار می دهد. همچنین ممکن است فرد در هنگام ورود به درگاه پرداخت اینترنتی، به صفحات جعلی هدایت شود. برای مقابله با این نوع کلاهبرداری اینترنتی لازم است تا روی لینک های ناشناس و غیر مطمئنی که برای شما ارسال می شود کلیک نکنید. از طرفی هنگام پرداخت اینترنتی از درگاه های مطمئن و ایمن استفاده کنید.
دقت داشته باشید که:
- قبل از هرگونه پرداخت، نشان اعتماد الکترونیک سایت را چک کنید.
- نشانی اینترنتی سایت و درگاه های اصلی با https شروع می شوند و در آدرس درگاه پرداخت URL سایت پذیرنده وجود دارد.
- کنار آدرس سایت های معتبر معمولاً علامت قفل دیده می شود.
- آرم و لوگوی درگاه پرداخت بانک باید با اطلاعات بانکی که از طریق آن پرداخت می کنید یکسان باشد.
- شماره های داخل صفحه کلید مجازی در صفحه پرداخت باید با رفرش کردن سایت تغییر کند.
کلاهبرداری با دستگاه اسکیمر
در این روش کلاهبردار اطلاعات کارت بانکی شخص را دزدیده و با کپی گرفتن از آن ها روی یک کارت دیگر، از حساب فرد دزدی می کند. این نوع دزدی معمولاً با دو روش استفاده از کارت خوان های سیار و دستگاه های خودپرداز انجام می شود. هکر با اتصال یک دستگاه جانبی به کارت خوان سیار و گرفتن رمز عبور فردی که کارت خود را در آن دستگاه قرار می دهد، به تمامی اطلاعات کارت بانکی دست پیدا می کند.
همچنین با اتصال یک دوربین به دستگاه خودپرداز و نصب یک دستگاه در محل قرارگیری کارت بانکی، اطلاعات کارت افراد را به سرقت می برد. برای جلوگیری از این نوع کلاهبرداری اینترنتی بهتر است هنگام کشیدن کارت بانکی در دستگاه های کارت خوان سیار در فروشگاه ها، رمز کارت بانکی را به فروشنده ندهید و خودتان آن را وارد کنید. از طرفی هنگام استفاده از دستگاه های خودپرداز، دقت کنید که دوربینی در اطراف آن نصب نشده باشد تا رمز عبور شما را سرقت کند.
کلاهبرداری با روش جعل هویت
این کلاهبرداری اینترنتی از طریق اینترنت در فضاهای مجازی، به ویژه در نرم افزارهای اجتماعی مانند اینستاگرام و تلگرام اتفاق می افتد. کلاهبردار خود را به جای یک شخصیت معروف یا فردی که شما او را می شناسید معرفی می کند و از شما درخواست می کند تا به دلایلی مانند قرض گرفتن پول و امور خیریه یا شرکت در یک مسابقه، مبلغی را به یک حساب بانکی واریز کنید. همچنین ممکن است با درخواست اطلاعات شما، مانند تصاویر شخصی یا اطلاعات حساب کاربری که در سایت ها دارید و دسترسی به آن ها، از آن ها سوءاستفاده کرده یا از شما اخاذی کند.
هنگام مواجه شدن با این گونه پیام ها، حتماً ابتدا هویت شخص مورد نظر را بررسی کنید. در صورتی که متوجه شدید فرد در حال اخاذی از شماست، این مورد را به پلیس فتا گزارش کنید.
کلاهبرداری با هک کردن شبکه Wifi
سیگنال های شبکه وای فای معمولاً کمی بیش تر از مکانی که برای آن تعبیه شده اند در دسترس هستند. این یعنی بسیاری از افراد از جمله کلاهبرداران اینترنتی می توانند به راحتی به سیگنال های شبکه شما دسترسی داشته باشند. از طرفی با یک سرچ ساده در اینترنت، به مجموعه زیادی از نرم افزارهای موبایل و کامپیوتر مواجه می شوید که قابلیت هک کردن شبکه های وای فای را دارند.
برای جلوگیری از این کلاهبرداری اینترنتی از یک رمز مطمئن با ضریب امنیتی بالا استفاده کنید و هرچند وقت یک بار آن را تغییر دهید. بهتر است نام شبکه وای فای خود را به گونه ای انتخاب کنید که افراد به راحتی نتوانند تشخیص دهند که این شبکه متعلق به چه محلی است. استفاده از نرم افزارهای مدیریت وای فای در این زمینه می تواند به شما کمک کند. همچنین می توانید برای شبکه وای فای خود محدودیت تعیین کنید تا هر دستگاه ها اجازه استفاده از آن را نداشته باشد.
کلاهبرداری از طریق سایت های شرط بندی
در این روش کلاهبرداری اینترنتی، مجرم با ایجاد سایت های شرط بندی روی مسابقات ورزشی تلاش می کند تا پول افراد را به سرقت ببرد. افراد در ابتدا با هزینه های کمتری وارد این سایت ها می شوند و بازخوردهای خوبی دریافت می کنند. زمانی که اقدام به واریز مبالغ بیش تر می کنند، اکانت آن ها بسته شده و مبلغی که پرداخت کرده اند از دسترسشان خارج می شود. چون اغلب این سایت ها از خارج از کشور اداره می شوند، امکان دسترسی مجدد به آن ها و پیگیری شکایت بسیار مشکل خواهد بود. پس بهتر است تا حد امکان، از عضویت در این گونه سایت ها خودداری کنید.
کلاهبرداری با فروشگاه های اینترنتی تقلبی
خرید اینترنتی به خصوص بعد از شیوع کرونا در میان مردم رواج بیش تری پیدا کرد. در این میان صفحات اینستاگرام و سایت های تقلبی با ارائه محصولات با قیمت های پایین تر و تخفیف های نامتعارف، افراد را تشویق می کنند تا از آن ها خرید کنند. اما بعد از واریز وجه از طریق درگاه های پرداخت یا کارت به کارت، خبری از کالای خریداری شده نخواهد بود و یا خریدار، محصولی کاملاً بی کیفیت و مغایر با آنچه قبل از خرید مشاهده کرده بود، دریافت می کند.
از طرفی به دلیل اینکه اغلب این سایت ها جعلی هستند و پیج های اینستاگرامی نیز اساساً به ثبت نمی رسند و نظارتی بر آن ها وجود ندارد، پیگیری شکایات از آن ها سخت خواهد بود. در نتیجه لازم است قبل از خرید، از اعتبار فروشنده و کسب و کار او اطمینان حاصل کنید و واریز وجه را از طریق درگاه های پرداخت ایمن انجام دهید.
چه اقداماتی باید برای جلوگیری از کلاهبرداری اینترنتی انجام دهیم؟
همه ما می دانیم که پیشگیری بهتر از درمان است؛ بنابراین لازم است تا حد امکان خود را در مقابل انواع روش های کلاهبرداری اینترنتی ایمن کنیم. راه کارهایی که در ادامه بررسی می کنیم، می تواند تا حد زیادی از قرار گرفتن شما در معرض این گونه خطرات جلوگیری کند.
- حتماً به صورت دوره ای رمز کارت و حساب های مهم خود را عوض کنید.
- اطلاعات کارت و حساب بانکی و اطلاعات شخصی خود را به دیگران ندهید.
- انتخاب رمز عبور قوی یکی از راه های موثر برای مقابله با کلاهبرداران است.
- برای فایل های شخصی، موبایل و کامپیوتر خود رمز بگذارید.
- آموزش دادن و کنترل نوجوانان در فضای اینترنت برای جلوگیری از کار کلاهبرداران اینترنتی ضروری است.
- در فضای مجازی و اینترنت به راحتی به افراد و سایت ها اعتماد نکنید.
- قبل از فروش وسایل خود مانند تلفن های همراه و لپ تاپ، مطمئن شوید که تمام اطلاعاتتان را از حافظه آن حذف کنید.
- رسیدهای بانکی شما حاوی اطلاعات حساب بانکی تان است، پس آن ها را در مکان های عمومی رها نکنید.
- اطلاعات خود را درباره روش های هک از جمله هک اینستاگرام و… افزایش دهید و راه های بالا بردن امنیت در برنامه ها از جمله احراز هویت دو مرحله ای را به کار بگیرید.
برای شکایت از کلاهبرداری اینترنتی چه مراحلی را باید طی کنیم؟
اگر با وجود رعایت تمام مواردی که گفته شد باز هم در معرض کلاهبرداری اینترنتی قرار گرفتید، سریعاً اطلاعات کاربری و رمز حساب بانکی یا سایر حساب های خود را عوض کنید. سپس در اولین فرصت با مراجعه به دادسرای جرایم رایانه ای که وظیفه رسیدگی به جرایم سایبری را به عهده دارد، پرونده شکایت تشکیل دهید. بعد از به جریان افتادن شکایت، می توانید برای پیگیری پرونده به یکی از دفاتر پلیس فتا مراجعه کنید.
سخن آخر
امروزه نمی توان افراد را از استفاده از اینترنت و فضای مجازی منع کرد؛ اما می توان با هوشیار کردن آن ها از خطراتی که ممکن است در این فضا را تهدیدشان کند، کمک کرد تا در این فضا امنیت بیش تری داشته باشند. بسیاری از افراد بعد از اینکه در معرض اخاذی قرار می گیرند از ترس آبروی خود به پلیس مراجعه نمی کنند و این کار به کلاهبردار کمک می کند تا آزادانه به کار خود ادامه دهد. توجه داشته باشید که در صورت مواجهه با هر نوع کلاهبرداری اینترنتی، سریعاً موضوع را پیگیری کنید؛ زیرا بی توجهی به این موارد می تواند خسارات جبران ناپذیر مالی و حتی جانی در پی داشته باشد.
