فحش دادن و بددهنی در کودکان را چگونه از بین ببریم؟

فحش دادن در کودکان و بددهنی در بین آن ها معانی مختلفی دارد. معمولا کودکان زیر سه سال معنی فحش هایی که می دهند را نمی دانند و کلماتی که از اطرافیان یاد گرفته اند را بازگو می کنند. یعنی کودک کلمات را از والدین یا اطرافیانش شنیده است و صرفا از روی ناشناس بودن آن کلمه را تکرار می کند.

نوع برخورد ما با بددهنی کردن یا فحش دادن کودک (در هر سنی) باعث می شود که کودک آن کلمه را کنار گذاشته یا تکرارش کند. برای اینکه بتوانید فرزند باادبی تربیت کنید، باید اول ریشه فحش دادن فرزند را کشف کنید؛ سپس با استفاده از راهکارهای منطقی، این مشکل را رفع کنید.

دلایل فحش دادن و بددهنی در کودکان

برخی از کودکان در سنین زیر سه سال الفاظ نامناسب را به کار می برند و برخی از آن ها با ورود به مهد کودک یا مدرسه، شروع به فحش دادن می کنند. دلایل مختلفی برای فحش دادن کودکان وجود دارد که برخی از مهم ترین آن ها عبارتند از:

تقلید از اطرافیان

خانواده اولین اجتماعی است که هر فردی به عضویت آن در می آید. اکثر تجربه های رفتاری و احساسی برای اولین بار در خانواده صورت می گیرند. نوع رفتار اعضای خانواده در شکل گیری شخصیت کودکان به شدت موثر است. والدین و اعضای خانواده باید به شدت روی رفتار خودشان تمرکز کنند و از به کار بردن الفاظ رکیک و نامناسب خودداری نمایند.

گاهی کودک از روی کنجکاوی یا به طور تصادفی از کلمه ای استفاده می کند. گاهی هم کلمه ای که قبلا هنگام تماس تلفنی از پدر، مادر یا سایر اطرافیانش شنیده است را تکرار می کند. اگر بتوانید به درستی در برابر این موضوع رفتار کنید، ممکن است دیگر هرگز آن را نشنوید.

افزایش شیوه بیان نامناسب در جامعه

کودک از طریق برنامه های تلویزیونی با کلمات زیادی آشنا می شود. یکی از موارد مهمی که در این زمینه باید در نظر بگیرید این است که در انتخاب فیلم، به رده سنی آن توجه کنید. برای مثال برنامه ای که برای 18 سال و بالاتر منتشر شده است، به هیچ عنوان مناسب کودک 7 ساله نیست. متاسفانه صدا و سیمای ما فیلترهای مناسبی در زمینه رده سنی فیلم ها درنظر نگرفته است. از طرفی والدینهم به این موضوع توجه خاصی نشان نمی دهند. دیدن فیلم هایی با الفاظ نامناسب و فحاشی باعث می شود که این کلمات در ذهن کودک نقش گرفته و بعدا کودک آن کلمات را تکرار کند.

جامعه امروزی شاهد رواج الفاظ بی ادبانه، فحاشی و پرخاشگری افراد نسبت به یکدیگر است. افراد در محیط های اجتماعی مختلف از جمله خیابان ها، ترافیک، باشگاه و… با یکدیگر بحث می کنند و کودکان در تمام این محیط ها از نزدیک شاهد پرخاشگری و بددهنی بزرگترها هستند.

شبکه های اجتماعی یکی از بدترین فضاها برای رواج بددهنی در کودکان می باشند. با اینکه اکثر شبکه های اجتماعی مناسب کودکان نیستند، اما ما شاهد این هستیم که افراد زیر 16 سال نیز در شبکه های اجتماعی از جمله اینستاگرام، یوتیوب و… بوده و از داده های بدون فیلتر آن استفاده می کنند. پست ها و کامنت هایی که در این فضا منتشر می شوند اغلب مناسب کودکان نیستند و دیدن این محتویات، در تربیت کودک تاثیر می گذارد.

فحش دادن در کودکان برای جلب توجه

کودکان دوست دارند مورد توجه واقع شوند، اما شاید روش درست جلب توجه کردن را ندانند. کودکانی که به والدینشان وابسته هستند، در شرایطی که ببینند کودک دیگری مود توجه والدین شان قرار گرفته است، معمولا رفتارهای غیرمنطقی از خود بروز می دهند. گاهی کودک با بی ادبی کردن و گاهی با گریه کردن سعی می کند که توجه والدین را از موضوع منحرف کنند.

گاهی اوقات کودک به اشتباه یا از روی آگاهی کلمه نامناسبی را بیان می کند و از آنجایی که اطرافیان به حرف او می خندند، کودک سعی می کند که این رفتار را ادامه دهد تا همچنان دیگران به او توجه کنند. معمولا این رفتارهای کودک نشان از کم توجهی دارد. به کارهایی که این فرد اغلب در طول روز انجام می دهد دقت کنید. با او صحبت کنید و هنگام انجام کارهای مناسب به او توجه کنید. نکات مثبت را درباره او گوشزد کنید.

فحش دادن از روی عصبانیت و ناامیدی

یکی از دلایل فحش دادن در کودکان عصبانیت آن ها می باشد. این رفتار معمولا زمانی اتفاق می افتد که کودک به طور کامل نسبت به مقام کلمات و الفاظ آگاه است. در این شرایط نوع برخورد شما با فرزندتان بسیار مهم است. بهتر است که کودک را به آرامش دعوت کنید و سعی کنید که دلیل عصبانیتش را بفهمید. کودک شما باید بداند که داشتن این احساسات طبیعی است. اما بهتر است که احساساتش را با استفاده از کلمات مناسب تری بیان کند.

اهرم فشار

کودک بددهن هر چه بزرگتر می شود می فهمد که می تواند از رفتارش به عنوان اهرم فشار به دیگران استفاده کند. مثلا در مهمانی ها والدین برای جلوگیری از بددهنی فرزندشان، به خواسته های او جواب مثبت می دهند و همین موضوع باعث می شود که کودک به رفتار زشتش ادامه بدهد.

کودکان زمانی که احساس ناامیدی می کنند یا می خواهند به دیگران صدمه بزنند از فحش استفاده می کند. عده ای دیگر نیز برای جلب توجه دیگران فحش می دهند. به طور کلی کوتاه آمدن والدین یا اطرافیان نسبت به رفتار بد کودک، باعث می شود که او در شرایط خاص، از رفتار بد خود به عنوان اهرم فشار به اطرافیان استفاده کند.

راه های کنترل فحش دادن و بددهنی کودکان

نوع برخورد ما در برابر فحش دادن کودکان خیلی مهم است. این موضوع در درجه اول به سن کودک بستگی دارد. برای مثال کودکی که در سن 3 سالگی است گزینه خوبی برای منطقی صحبت کردن نیست. چرا که کودک در این سن درک بالایی از صحبت های ما نخواهد داشت. در این سن نادیده گرفتن رفتار بهترین عملکرد است و به تغییر آن کمک می کند.

در سنین بالاتر کودک متوجه معنی فحش ها می شود. در این شرایط دلایلی مثل عصبانیت یا جلب توجه می توانند باعث فحش دادن او شوند. نادیده گرفتن رفتار کودک در این سن کمک کننده نیست و والدین باید به دنبال اقداماتی برای حل این مشکل باشند.

در ادامه بهترین راهکارها برای رفع مشکل بددهنی و فحش دادن کودکان را توضیح می دهیم.

الگوی خوبی باشید.

خانواده (به خصوص پدر و مادر) الگوی کودکان هستند و کودکان معمولا رفتار والدین شان را تکرار می کنند. اگر شما فردی هستید که در مواقع عصبانیت کنترل رفتارتان را از دست می دهید و از الفاظ نامناسب استفاده می کنید، فرزندتان این رفتار را از شما الگوبرداری کرده و در مواقع عصبانیت، تکرار می کند. حتی اگر به او توضیح دهید که این کلمات برای بزرگترها هستند باز هم تاثیری ندارد و رفتار پرخاشگرایانه در شخصیت کودک نقش می بندد.

اگر تا امروز به حرف زدن تان دقت نداشتید، اولین قدم برای تربیت فرزندان این است که رفتاری که می خواهید فرزندتان نشان دهد را از خودتان بروز دهید. در برابر احساساتی مثل خستگی، خشم، شکست و… الگویی برای فرزندتان باشید.

اگر می خواهید فیلمی را همراه خانواده ببینید حتما از قبل مطمئن شوید که محتوای آن فیلم مناسب سن فرزندتان هم هست. اگر می خواهید ساعات استفاده از اینترنت را در کودکان کنترل کنید، خودتان هم باید برای مصرف اینترنت تان محدودیت قائل شوید. به طور کلی هر تغییری که می خواهید در رفتار فرزندتان ایجاد کنید، اول مطمئن شوید که خودتان آن رفتار را ندارید.

واکنش درستی نشان دهید.

اینکه بدانیم در چه شرایطی باید چه رفتاری از خودمان بروز دهیم خیلی مهم است. گاهی لازم است که بسته به شرایط، نسبت به حرف بد کودک بی توجهی نشان دهیم و گاهی (در صورت تکرار رفتار) لازم است که برخورد جدی تری داشته باشیم.

به طور کلی، کودکان کم سن تر، نیازی به توضیح دادن درباره فحش ندارند؛ چرا که آن ها درکی از فحش نداشته و صرفا از روی کنجکاوی آن کلمه را به خاطر سپرده اند. کافی است به این کودکان بگویید که “این کلمه خوبی نیست”. اگر فکر می کنید فرزندتان معنی کلمه ها را درک کند، می توانید از او بپرسید که فکر می کند این کلمه به چه معنی است؟ سپس از اصطلاحات عمومی برای توضیح اینکه چرا خوب نیست استفاده کنید.

به هیچ وجه کودک را به خاطر الفاظ بدی که یاد گرفته است تنبیه بدنی نکنید. تحقیر کودک هم در این شرایط تاثیر منفی دارد. بهتر است با صحبت کردن سعی کنید که دیدگاه روشنی به کودک بدهید و اجازه دهید که خودش تصمیم بگیرد که آن کلمه را کنار بگذارد. در کنار این اقدامات لازم است که رفتارهای محترمانه یا الفاظ مناسب جایگزین را به کودک تان بیاموزید. به کودک آموزش بدهید که هنگام عصبانیت، به جای فحش دادن، اعلام کند که عصبانی است. کودک باید یاد بگیرد که به جای پرخاشگری، قهر یا فحش دادن، مشکل خودش را به درستی بیان کند.

یادتان باشد که بچه ها رفتار جدید را از طریق تکرار می آموزند پس برای تغییر رفتار به فرزندتان فرصت بدهید. بهترین زمان آموزش دادن رفتار جدید زمانی است که شما و فرزندتان در خونسردی تمام هستید.

برای رفتار کودک تشویق یا تنبیه در نظر بگیرید.

در کنار آموزش هایی که به فرزندتان می دهید، می توانید برای رفتارهای درست فرزندتان تشویق هایی در نظر بگیرید. این تشویق شامل تشویق کلامی یا خریدن هدیه کوچک برای کودک می باشد. این موضوع باعث می شود که کودک انگیزه بیش تری برای کنترل رفتارهایش داشته باشد. البته دادن هدیه به کودک نباید همیشگی باشد؛ چرا که در کودک توقع بی مورد ایجاد می کند.

اگر فرزندتان به هیچ وجه با صحبت کردن حاضر نیست که رفتارش را کنترل کند، باید عواقبی را برای رفتارهای او در نظر بگیرید. تنبیه ها باید متناسب با سن کودک باشند و پس از تعیین تنبیه به هیچ عنوان از موضع خود عقب نشینی نکنید. برای مثال در کودکان بالای 10 سال می توانید آنها را از حضور در دورهمی های دوستانه برای مدت مشخصی منع کنید. یا اینکه کودک 8 ساله را برای یک روز، از بازی مورد علاقه اش محروم کنید. لغو کردن برنامه پارک، برای تنبیه کودکی 5 ساله تنبیه مناسبی است.

طرز رفتار صحیح را به کودک بیاموزید.

نوع رفتار خود را در برابر بی ادبی فرزندتان کنترل کنید. اگر شما به کلمات بدی که کودک به کار می برد واکنش افراطی نشان دهید، کودک را نسبت به آن کلمه حساس تر می کنید. بی توجهی در گام اول بهترین برخورد است. اما اگر کودک فحش را تکرار کرد در عین آرامش برایش توضیح دهید که این کلمه خوبی نیست و دیگر نباید آن را تکرار کند.

فحش دادن از روی عصبانیت، می تواند به این معنی باشد که فرزند شما با مسائل اساسی و جدی روبرو است که باید به روشی سالم مورد توجه قرار گیرد. بهترین راه حل در این مواقع حفظ رابطه صمیمی و دوستانه است. به کودک بفهمانید که احساساتش برای شما مهم هستند و هر زمان مشکلی داشت، بهتر است سریعا با شما درمیان بگذارد.

به کودک بیاموزید که فحش دادن روشی غیر قابل قبول برای مقابله با عصبانیت یا ناامیدی است؛ چرا که این رفتار، مشکل اصلی را حل نمی کند. از او بخواهید که فکر کند که چه راه هایی وجود دارد تا ناراحتی خود را از آن طریق بیان کند.