چگونه به کودکان ادب و احترام را بیاموزیم؟

آموزش ادب به کودکان یکی از دغدغه های اصلی والدین است و کاری چالش برانگیز برای آنها محسوب می شود. این موضوع به خصوص زمانی که کودک شروع به حرف زدن می کند، اهمیت بیش تری می یابد. از طرفی اگر همکلاسی ها و دوستان فرزند شما، جنبه های ادب را رعایت نکنند، کار برای شما سخت تر خواهد شد. همیشه صحبت از آموزش ادب به کودکان بسیار آسان تر از انجام آن است. اما آیا می توان این کار سخت را به یک برنامه روتین و تأثیرگذار تبدیل کرد؟

منظور از آموزش ادب به کودکان چیست؟

هر خانواده ای برای ادب و احترام استانداردهای مشخصی دارد و از فرزندان انتظار می رود که این استانداردها را رعایت کنند. اما همه خانواده ها در رعایت یک سری اصول اولیه اتفاق نظر دارند. تقریباً تمام خانواده ها از کودک خود توقع دارند کلید واژه هایی مانند “ممنون”، “لطفاً”، “معذرت میخوام” و “خواهش می کنم”  را در گفتگوهای روزانه خود استفاده کنند.

 از طرفی نکاتی مثل سلام کردن بعد از ورود به یک جمع، اجازه گرفتن قبل از دست زدن به وسایل دیگران، مرتب نگه داشتن وسایل، صبور بودن در صف تا رسیدن نوبت و رعایت آداب غذا خوردن، جزو مواردی هستند که همه ما در آموزش ادب به کودکان خود یاد می دهیم. البته این لیست می تواند تا بینهایت ادامه پیدا کند.

کودکان در سنین 3 تا 8 سالگی بسیار کنجکاو هستند. آنها تمایل دارند همه چیز را کشف کنند و در این راه از داشتن رفتارهای بی ادبانه و عصبانی کردن والدین خود هیچ ترسی ندارند. پس چطور می توان این موارد را به کودکانی که از قرار گرفتن در چهارچوب ها فراری هستند آموزش داد؟ در ادامه راهکارهای مهمی را برای آموزش ادب به فرزندان معرفی می کنیم.

از چه راهکارهایی می توان برای آموزش ادب به کودکان استفاده کرد؟

اولین و مهم ترین روش یادگیری کودکان از ابتدای تولد، مشاهده کردن است. والدینی که می خواهند کودکان مؤدبی رشد دهند، ابتدا باید خودشان ادب را رعایت کنند. اگر پدرها و مادرها نتوانند الگوهای مناسبی برای آموزش ادب به فرزندانشان باشند، استفاده از هر تکنیک و راهکاری بی نتیجه خواهد بود.

از طرفی دیگر کمک گرفتن از کتاب های آموزشی داستان محور و خواندن آنها برای کودکان و آموزش کودک در محیط های مختلف، از مواردی هستند که می توانند در این مسیر، کمک بسیاری برای والدین باشند.

درخواست خود را صریح بیان کنید.

بزرگسالان اغلب می دانند که برای با ادب بودن باید چه نکاتی را رعایت کنند. ما می دانیم که جویدن غذا با دهان باز یا گذاشتن پا روی میز نهارخوری، خلاف ادب است. اما به احتمال زیاد کودکان در این خصوص چیز زیادی نمی دانند و والدین باید این موارد را کاملاً واضح برای آنها بازگو کنند. همچنین والدین باید کاملاً شفاف دلیل رعایت هر کدام از این موضوعات را به فرزندان خود توضیح دهند.

دقت کنید که صحبت در این مورد خیلی طولانی نشود. از طرفی باید بدانید که نیازی نیست فرزند شما بعد از این صحبت خوشحال و راضی به نظر برسد. اما زمانی که او کاملاً متوجه دلیل رعایت این موارد بشود، به احتمال بیش تری از صحبت های شما پیروی می کند.

به عنوان مثال ما با دهان باز غذا نمی خوریم چون دیدن این صحنه برای دیگران اصلاً خوشایند نیست. ما با کفش وارد خانه نمی شویم چون باعث کثیف شدن فرش و کف خانه می شود. ما با دیگران مؤدبانه صحبت می کنیم و پرخاشگری در رفتارمان بروز نمی دهیم چون می خواهیم با افراد دیگر ارتباط دوستانه داشته باشیم. ما تشکر می کنیم تا علاقه خود را از چیزی که دریافت کردیم را به طرف مقابل نشان دهیم و معذرت خواهی می کنیم تا نشان دهیم از کار اشتباهی که کرده ایم پشیمان هستیم.

انتظاراتتان را متناسب با سن کودک تنظیم کنید.

آموزش ادب به کودکان باید متناسب با سن آنها باشد. به عنوان مثال کودکان تا 3 سالگی باید کلمات ابتدایی مانند “لطفاً”، “ممنونم” و “ببخشید” را یاد بگیرند. همچنین در این بازه سنی شما می توانید روی صبر کودک کار کنید. البته نباید انتظار داشته باشید که کودک بیش تر از چند دقیقه بتواند مؤدبانه یک جا بنشیند. اما انتظار می رود که کودک بزرگ تر بتواند در یک صف منتظر نوبت خود بماند. از کودکی که در سنین اولیه دوره دبستان است انتظار می رود که بتواند مؤدبانه خودش را معرفی کند، با مهمانان با ادب و با ملاحظه رفتار کند و مهارت دوستیابی را بلد باشد.

کودکان می توانند زمانی که از آنها انتظار ادب و احترام داریم، اشتباه کنند. اما والدین باید به این اشتباهات به دید فرصتی جدید برای یادگیری فرزند خود نگاه کنند. ارتباط اعضای خانواده با یکدیگر در حرف شنوی فرزندان تاثیر زیادی دارد. هر چه با فرزندتان صمیمی تر باشید و نوع ارتباط گیری صحیح را بهتر بدانید، اثرگذاری شما بر رفتار کودک بیش تر خواهد بود.

توصیه می شود که در هر زمان، روی یکی از موارد رعایت ادب کار کنید. مثلاً ابتدا برای آموزش سلام کردن با کودک، وقت بگذارید. بعد از اینکه کودک توانست هنگام ورود به یک جمع به افراد سلام کند، می توانید روی آموزش تشکر کردن زمان بگذارید. اگر بخواهید همه موارد را با هم به او یاد دهید، به احتمال زیاد هیچ کدام از صحبت های شما اثری نخواهد داشت. همچنین توصیه می شود که والدین به صورت دوره ای آموزش های خود را تکرار کنند تا مطمئن شوند فرزند آنها این موضوع را کاملاً درک کرده و آماده آموزش های بعدی است.

برای آموزش ادب به کودکان، الگوی خوبی برای فرزندتان باشید.

بهترین راه آموزش و مدیریت رفتار فرزندتان این است که مانند یک الگو، ابتدا خودتان رفتاری که می خواهید فرزندتان یاد بگیرد را، انجام دهید. زمانی که شما در صف فروشگاه هستید یا با دوست خود صحبت می کنید، یا اینکه برای گرفتن وقت به مطب دکتر زنگ می زنید، فرزندتان در حال مشاهده رفتار شماست. اگر کودک ببیند شما مؤدبانه صحبت می کنید، با ملاحظه هستید، قوانینی که وضع کردید خودتان اجرا می کنید، آنگاه او هم به این قوانین عمل می کند.

به خاطر داشته باشید که شما به عنوان والدین کودک، حتی زمانی که ناراحت هستید هم باید مؤدبانه رفتار کنید. پس زمانی که استرس دارید، خسته هستید و یا عصبانی شده اید، باید رفتار خودتان را مدیریت کنید. از صحبت کردن با صدای بلند و با لحنی بی ادبانه پرهیز کنید.

البته مطمئناً برای همه پیش می آید که کنترل خود را از دست بدهند و پرخاشگری کنند؛ در این شرایط باید به خودتان فرصت دهید تا آرام شوید و سپس عذرخواهی کنید. در این حالت شما به کودک خود آموزش می دهید که بعد از عصبانی شدن، باید چطور رفتار کند.

از کودک خود قدردانی کنید.

کودکان دوست دارند والدین خود را خوشحال و راضی کنند و هر چقدر توجه مثبت بیش تری در مقابل اعمال مؤدبانه خود دریافت کنند، تمایل بیش تری برای تکرار آن رفتار خواهند داشت. پس حتماً از کودک خود به خاطر انجام رفتاری که از او انتظار دارید، تشکر و قدردانی کنید. مثلاً  به او بگویید  “ازت ممنونم که یادت بود باید سلام کنی”.

والدین می توانند در مقابل دیگران یا زمانی که با فرزند خود تنها هستند از آنها تشکر کنند. بعضی از کودکان به دلیل روحیاتی که دارند، ترجیح می دهند در یک جمع، در معرض توجه همه افراد قرار نگیرند. چون خجالت زده می شوند. همچنین والدین می توانند کودک خود را به خاطر تلاش ناموفقی که برای رعایت ادب کرده تشویق کنند. مطمئناً مدتی طول می کشد تا مؤدبانه رفتار کردن برای کودکان به یک عادت تبدیل شود و به آن مسلط شوند. پس حتی یک تلاش ناموفق هم در این مسیر به آنها کمک می کند.

سخن آخر

یکی از چالش هایی که خانواده های ایرانی همواره با آن روبه رو هستند، آموزش ادب به کودکان است. کودکان باید یاد بگیرند سلام کنند، تشکر کنند، در مقابل دیگران با ملاحظه رفتار کنند و در هر محیط و موقعیتی، رفتار مؤدبانه داشته باشند. هیچ پدر و مادری نمی تواند تحمل کند که فرزندش بی ادب باشد و در دید دیگران، شخصی بی ترتیب به نظر برسد.

والدین باید توجه داشته باشند که برای آموزش ادب به کودکان اول خودشان باید مؤدبانه رفتار کنند. پدرها و مادرها الگوهای اصلی فرزندانشان هستند و کودکان برای انجام هر کاری، ابتدا به آنها نگاه می کنند. آموزش ادب به کودکان باید متناسب با سن آنها انجام شود. بهتر است والدین درخواست خود را کاملاً شفاف به کودکشان بگویند و دلیل رعایت آن را نیز به فرزندشان توضیح دهند. همچنین تشویق کودکان با قدردانی کردن از آنها یکی از بهترین روش هایی است که والدین می توانند هنگام آموزش ادب به کودکان خود، به کار ببرند.