حساس ترین دوره زندگی، دوران نوجوانی است. در این بازه تغییرات فیزیولوژیکی و قرار گرفتن در آستانه جوانی باعث می شود که رفتارهای فرد به شدت تحت تغییر قرار بگیرد. اما در این بین، افسردگی نوجوانان یک معضل اساسی است که می تواند دوران نوجوانی و حتی ادامه زندگی فرد را تحت تاثیر قرار دهد.
افسردگی به دنبال یک عامل اتفاق نمی افتد، بنابراین تغییرات هورمون، به هیچ وجه تنها عامل افسردگی نوجوانان نخواهد بود. وظیفه خانواده این است که در این دوره از زندگی به شدت مراقب احساسات و افکار نوجوان باشند تا او بتواند این دوره را، به خوبی پشت سر بگذارد.
افسردگی نوجوانان موضوع بسیار مهمی است که تمام والدین باید با آن آشنا باشند. تنها راه حل هر بیماری، تشخیص به موقع و پیشبرد روش های درست درمانی است. در این مقاله در رابطه با راه های تشخیص افسردگی در نوجوانان، روش های کمک کردن به نوجوان و مراجعه به موقع به درمانگر توضیح خواهیم داد. با ما همراه باشید.
آمار بالای افسردگی در سنین نوجوانی:
آمار نشان می دهد که در هر دوره، یک نفر از هر پنج نوجوان، دچار افسردگی مقطعی می شود. خوشبختانه باید بگوییم که افسردگی مقطعی، با حمایت خانواده و درک به موقع بیماری، قابل درمان است. اما در صورتی که عوامل بیماری زا تشدید شوند، افسردگی ادامه دار بوده و بر جنبه های دیگر زندگی نوجوان تاثیر می گذارد.
دلیل بروز افسردگی در نوجوانان چیست؟
باور غلطی که بسیاری از افراد دارند این است که تغییر رفتارهای فرزندشان در نوجوانی، تنها به دلیل تغییرات هورمونی است. شاید تغییرات فیزیولوژیکی عاملی بر نشان دادن رفتارهای جدید باشد، اما این موضوع نباید جلوی درک درست ما از افسرده شدن فرزند را بگیرد.
تشخیص دلیل بروز افسردگی، به ما در کمک به درمان افسردگی فرزندمان کمک خواهد کرد. در ادامه مهمترین دلایل پایه ای بروز افسردگی در نوجوانی را، بررسی می کنیم.
ژنتیک
ژنتیک یکی از تاثیرگذارترین عوامل در کیفیت زندگی انسان ها در تمام سنین است. اغلب بیماری ها زمینه ژنتیکی دارند و بروز افسردگی نیز، می تواند به دلیل داشتن سابقه خانوادگی در این زمینه باشد.
تغییرات هورمونی
هورمون ها تاثیر بسیار مهمی روی احساسات انسان دارند. بالا و پایین شدن هورمون هایی مثل تیروئید تاثیرات روحی و جسمی، به همراه دارد. در دوران نوجوانی هورمون های جنسی از جمله تستوسترون به شدت تغییر کرده و افزایش می یابند. همین موضوع باعث تغییر در روحیات و ظاهر جسمی نوجوان می شود.
اگر مطمئن نیستید که نوجوان شما افسرده است، یا حالت های پرخاشگری و اضطراب او فقط مربوط به تغییرات هورمونی است، توجه داشته باشید که علائم چه مدت ادامه داشته، شدت آنها چقدر است و نوجوان شما تا چه اندازه نسبت به حالت معمول خود تغییر کرده است.
مشکلات عاطفی
نوجوان در این دوره احساس نیاز بیش تری به محبت و حمایت پیدا می کند. بودن فردی که نوجوان بتواند با او بدون ترس یا خجالت صحبت کند، حس امنیت به همراه دارد. از آن جایی که والدین به دلایل منطقی یا گاها متعصبانه، رفتار سرد یا خشکی با نوجوان انجام می دهند، سردی بین اعضای خانواده و نوجوان اتفاق می افتد. در این شرایط نوجوان نسبت به اینکه چه موضوعاتی را در خانه مطرح نکند مصمم می شود.
خانواده هایی که در آن، والدین رابطه خوبی با یکدیگر داشته و عشق در خانه جاری است، ارتباط با فرزندان نیز معمولا محبت آمیز بوده و در فرزندان این خانواده ها افسردگی کم تر بروز می کند. معمولاً یک دلیل واحد برای افسردگی در نوجوانان وجود ندارد و ترکیبی از عوامل مختلف می توانند باعث افسردگی نوجوان شوند. برخی دیگر از از علل ایجاد افسردگی در نوجوانان موارد زیر می باشد:
- آزار جنسی در کودکی یا در زمان فعلی
- مسائل و اختلافات خانوادگی
- مشکلات مالی شدید
- طلاق والدین
- عدم علاقه به تغییرات جسمی در این دوران
- استرس ناشی از سختگیری در خانه یا مدرسه
- عوارض جانبی مصرف داروهای پزشکی
- مرگ یکی از عزیزان
- و…
چگونه افسردگی نوجوانان را تشخیص بدهیم؟
افسردگی نوجوانان در گام اول خفیف تر است و تشخیص به موقع و کمک به درمان آن، باعث می شود که نوجوان خیلی زود به حالت ایده آل خود برگردد. در این دوره نوجوان هنوز به استقلال فکری نرسیده و برخلاف آنچه که نشان می دهد نیاز به کمک گرفتن دارد.
اما تشخیص افسردگی چندان هم ساده نیست. نوجوانان مبتلا به افسردگی لزوماً غمگین به نظر نمی رسند. در عوض، ممکن است در مواجهه با فشار فکری پرخاش کنند. در این بخش مهم ترین رفتارهایی که نشان دهنده بروز افسردگی هستند را معرفی می کنیم، تا بتوانید آن را با نوع رفتارهای فرزندتان مقایسه کنید.
- افسردگی تمرکز را کم می کند. این امر می تواند در کیفیت درسی نوجوان تاثیر بگذارد. بروز افسردگی در نوجوان می تواند باعث ضعف در هشیاری، افت نمرات یا ناامیدی از انجام تکالیف مدرسه در یک دانش آموز با سابقه مثبت شود.
- فرار از مدرسه یا خانه، یکی از رفتارهای رایج در نوجوانان افسرده است. این موضوع نشان دهنده این است که موضوعی فراتر از حد تحمل فرد است و او به ناچار با قبول عواقب بعدی تصمیم به فرار از موقعیت می گیرد.
- اینکه افراد در یک بازه سنی نسبت به خودشان کم لطفی کنند یا خودشان را دست کم بگیرند طبیعی است. اما معمولا نوجوانان افسرده به طرز عجیبی هیچ ویژگی خوبی را در خودشان قبول ندارند. حتی اگر این ویژگی ها را به آن ها گوشزد کنید، می گویند که این موارد هیچ ارزشی در برابر خلاهای آن ها ندارد. در واقع نوجوان در این حالت دچار حس عمیق بی لیاقتی می شود.
- در زندگی مدرن، بخش مهمی از دلیل بروز افسردگی در نوجوانان، اینترنت و شبکه های اجتماعی می باشند. افسردگی ناشی از اینستاگرام، نوجوان را در فضایی قرار می دهد که دائم به دنبال مقایسه کردن خودش، با چهره های بی عیب و نقص فضای مجازی است. نظرات منفی که نوجوان دریافت می کند، تاثیر منفی زیادی در برداشت او نسبت به خودش خواهد داشت.
- نوجوان برای فرار از آسیب های فضای مجازی، به خود اینترنت رجوع می کند. او ارتباط خود را با اطرافیان و خانواده کم رنگ تر می کند و ساعات زیادی را در فضای اینترنت و با چرخ زدن در بین بازی های اینترنتی و شبکه های اجتماعی می گذراند. کنترل نوجوان در اینترنت، به شما برای کم کردن آسیب های اعتیاد به اینترنت نوجوانان، کمک می کند.
- سوء مصرف مواد مخدر و الکل یکی دیگر از نشانه های افسردگی در نوجوانان است. اکثر والدین وقتی می فهمند که فرزندشان ماده مخدری مصرف می کند، این موضوع را با جنگ روانی و دعوا مطرح می کنند. این کار نه تنها مشکل را حل نمی کند، بلکه بروز خشونت را نیز در نوجوان بیش تر می کند.
- یکی از راه های تشخیص افسردگی در نوجوانان خودآزاری و آسیب رساندن به خود است. اگر دیدید که فرزندتان آثار زخم و جراحت بر بدن خود گذاشته است یا بی پروا در رابطه با مرگ و خودکشی توصیح می دهد، هر چه زودتر باید به فکر درمان ریشه ای علت افسردگی او باشید.
مواردی که به آن ها اشاره کردیم نکات پررنگ تشخیص افسردگی در نوجوان بودند. اما تشخیص افسردگی همیشه هم ساده نیست و تکرار برخی رفتارهای منفی، می تواند نشان از افسردگی فرد داشته باشد. این رفتارها عبارتند از:
- ترک فعالیت هایی که قبلا به انجام آن ها داشتند (مثل ورزش یا ساز موسیقی).
- بیرون نرفتن و ماندن در اتاق و رختخواب به مدت طولانی
- فاصله گرفتن از دوستان، خانواده و جامعه
- احساس بی ارزشی و گناه
- عدم اشتیاق و انگیزه
- دردهای بدون دلیل در قفسه سینه، سر درد و معده درد
- گریه مکرر
- بی قراری (به عنوان مثال، قدم زدن یا ناتوانی در نشستن) و به وجود آمدن تیک های عصبی در فرد
- آسیب به خود (برش، سوزاندن و یا انجام تتو و پرسینگ بیش از حد)
- تحریک پذیری و نزاع با دیگران
چگونه به درمان نوجوان افسرده کمک کنیم؟
توجه کردن به احساسات نوجوان
احساسات در سنین نوجوانی شدت زیادی می گیرند؛ بنابراین ابراز محبت کلامی به فرزند اهمیت زیادی دارد. اینکه نوجوان تان بداند شما او را بدون قید و شرط دوست دارید و از او حمایت می کنید، تاثیر خیلی زیادی بر بهبود افسردگی او خواهد داشت. به فرزندتان گوش دهید و او را تشویق کنید تا درباره مشکلات، احساسات و افکارش صحبت کند. اگر فرزندتان تمایلی به صحبت کردن با شما ندارد، برای صحبت کردن فردی را انتخاب کنید که رابط شما و فرزندتان باشد.
به فرزندتان بگویید که همیشه از او حمایت می کنید و آماده شنیدن حرف هایش هستید. هنگامی که فرزندتان با شما صحبت می کند روی گوش دادن تمرکز کنید و خودتان سخنرانی نکنید. اگر احساس کردید که صحبت کردن برای نوجوان سخت است و از این کار اجتناب می کند، ملایم اما پیگیر باشید. به راحتی فرزند خود احترام بگذارید و در عین حال بر نگرانی و تمایل خود برای گوش دادن تأکید کنید. احساسات آنها را تصدیق کنید و با کوچک شمردن مشکل، احساسات او را بی ارزش جلوه ندهید.
هر روز زمانی را به گفتگو کردن اختصاص دهید. صحبت چهره به چهره می تواند نقش مهمی در کاهش افسردگی نوجوان شما داشته باشد. او را به فعالیت هایی از جمله ورزش کردن، شرکت در کلاس رقص یا هر فعالیتی که برایش مطلوب تر است تشویق کنید. گذراندن وقت با دوستان می تواند در بهبود روحیه نوجوان موثر باشد.
اگر فرزندتان نسبت به انجام کاری اذیت می شود به هیچ عنوان اجبارش نکنید و تحت فشار قرارش ندهید.
درمان افسردگی نوجوانان با توجه به سلامت جسمی
سلامت جسمی و روانی به طور جدایی ناپذیری با هم ارتباط دارند. با رعایت اصول تغذیه ای و استراحت کافی، می توان جلوی بروز برخی مشکلات، از جمله مشکلات روانی را گرفت.
داشتن تغذیه سالم، انجام ورزش و داشتن تحرک بدنی، استراحت و خواب کافی، به موقع خوابیدن و به موقع بیدار شدن، عدم مصرف مواد مخدر و عدم مصرف مواد مضر، همگی به داشتن بدن سالم کمک می کنند.
انجام چکاپ های دوره ای (هر سال یک بار) باعث می شود که به موقع بیماری های جسمی را تشخیص دهید و آن را درمان کنید. داشتن روتین زندگی خوب راه پیشگیری از برخی بیماری ها و به تعویق انداختن بیماری های ارثی است. محدود کردن استفاده از ابزارهای تکنولوژی همچون موبایل و کامپیوتر، از دیگر مواردی است که برای حفظ سلامتی خانواده، باید به آن توجه کنید.
بهبود روابط خانوادگی
خانواده مهم ترین رکن در شکل گیری شخصیت افراد است. فرزندان خانواده هایی که در آن، روابط بین اعضا صمیمی است، کم تر دچار مشکلات روحی و افسردگی می شوند. احساس تعلق به خانواده انگیزه بیش تری به نوجوان می دهد و در این حالت، نوجوان به درمان اهمیت بیش تری می دهد.
- روزانه وقتی را با اعضای خانواده بگذرانید.
- تلاش کنید همه اعضای خانواده وعده های غذایی را کنار هم صرف کنند.
- تا جایی که امکان دارد درگیری های و تنش های خانوادگی را کاهش دهید.
- با توجه به اینکه درمان افسردگی نوجوان فرایندی طولانی مدت است، باید تا جایی که می توانید از فرزندتان حمایت کرده و صبر داشته باشید. به یاد داشته باشید کودک شما از روی عمد این رفتار را انتخاب نکرده است.
- خواندن کتاب هایی در زمینه روانشناسی کودکان و نوجوانان، جهت فرزند پروری اصولی به والدین توصیه می شود.
کمک گرفتن از متخصص برای درمان افسردگی نوجوانان
حمایت و تغییر در سبک زندگی سالم، می تواند تغییرات زیادی را در نوجوانان افسرده ایجاد کند، اما این موضوع همیشه کافی نیست. هنگامی که افسردگی شدید است، از یک درمانگر و روانکاو با سابقه برای درمان نوجوان خود کمک بگیرید.
گفتگو درمانی اغلب یک درمان اولیه مناسب برای موارد خفیف تا متوسط افسردگی است. در طول دوره درمان، ممکن است افسردگی نوجوان شما برطرف شود. در گام بعدی اگر نیاز باشد، نوجوان به یک روانشناس متخصص ارجاع داده می شود و درمان دارویی صورت می گیرد.
ممکن است افرادی در اطراف شما به افسردگی مبتلا باشند و داروهای خود را به نوجوان توصیه کنند. داروهای ضد افسردگی می توانند تاثیرات جبران ناپذیری بر روی کیس نامناسب داشته باشند. بنابراین به هیچ عنوان به دنبال تست کردن داروهای ضد افسردگی بدون تجویز پزشک نباشید.
نوجوانان دارای افسردگی شدید، اغلب در مورد خودکشی فکر می کنند، صحبت می کنند. بنابراین بسیار مهم است که شما هرگونه افکار یا رفتارهای مشکوک را جدی بگیرید و این موضوع را بلافاصله با کادر درمان درمیان بگذارید.
برخی از مهمترین این علائم عبارتند از:
- گفتن جملاتی از قبیل: “کاش بمیرم”، ” راه چاره ای نیست “، ” کاش می توانستم برای همیشه ناپدید شوم ” و…
- اقدام به خودکشی یا رفتارهای خطرناک
- بخشش اموال با ارزش
- اصرار به تنها ماندن در خانه
جمع بندی
دوره نوجوانی دوران بسیار سختی است. افسردگی در نوجوانان خیلی بیشتر از آنچه تصور می کنید، به آنها صدمه می زند؛ اما متاسفانه خیلی از والدین متوجه تغییر حالات در فرزنشان نشده و تغییرات جزئی را به بلوغ ربط می دهند. از طرفی خود نوجوان به دلایل تغییرات هورمونی و تغییر در تفکرات به راحتی مشکلاتش را با خانواده مطرح نمی کنند.
در دوران نوجوانی، بدخلقی ها، غمگین بودن و عصبانیت های گاه به گاه، کاملا طبیعی اند، اما افسردگی مفهومی کاملا متفاوت است. تأثیرات منفی افسردگی در نوجوانان بسیار فراتر از غم وغصه است. این مشکل ممکن است مشکلات روحی غیرقابل جبرانی به وجود بیاورد.
عشق، راهنمایی و حمایت نوجوانان می تواند تا حد زیادی به وی کمک کند تا بر افسردگی غلبه کند و زندگی اش را دوباره به تعادل برساند. اما دقت کنید که تشخیص های دقیق تر و درمان حرفه ای افسردگی توسط درمانگر و پزشک متخصص صورت می گیرد.
