دوره نوجوانی یکی از مهمترین دوره‌های زندگی هر شخصی بشمار می‌رود. اثرات این دوره مهم تا پایان میانسالی ادامه پیدا خواهد کرد، از همین رو اتفاقاتی که در این دوره رخ می‌دهند بسیار مهم و اثرگذارند. زیرا هر مهارت و رفتاری در این دوره در نوجوان شکل بگیرد تا پایان عمر با وی باقی خواهد ماند. اما آسیب‌های فضای مجازی چگونه بر روی نوجوان تاثیر گذار خواهند بود؟ در ادامه به بررسی این مورد خاص و مهم خواهیم پرداخت.
در ابتدا به سراغ تعریفی از آسیب اجتماعی برویم. آسیب اجتماعی به هر نوع عمل فردی یا اجتماعی گفته می‌شود که در چهارچوب اصول اخالقی و قواعد جامعه قرار نمی‌گیرد و با منع قانونی و یا قبح اخلاقی و اجتماعی روبرو می‌گردد. اما انواع آسیب‌های فضای مجازی چیست؟
اینترنت و امنیت کودک؛ راهکارهای نظارتی بر فعالیت‌های مجازی
انواع آسیب‌های فضای مجازی
دغدغه و مشغله فکری هر والدینی داشتن فرزندانی سالم و تندرست و آگاه است. اما امروزه والدین بیش از هر چیز نگران مسائل مادی کودکان و نوجوانان خود هستند. با پیش‌گرفتن این روند نادرست، هر روز فاصله‌ی بین خانواده‌ها و نوجوانان کمتر از قبل خواهد شد و برای صحبت کردن در مورد مسائل مهم دیگر والدین در اولویت نیستند. این اتفاقات امکان دارد کودک را به سمت و سویی بکشاند که کمبودهای عاطفی خود را با اشخاص و حتی وسائل دیگری پرنماید.
اختلال در شکل گیری شخصیت
هویت شخصى، ویژگى‌های بیهمتایى را در فرد تشکیل می‌دهد. از سوی دیگر هویت اجتماعى در پیوند با گروهها و اجتماعات مختلف شکل می‌گیرد. هویت فرهنگی نیز برگرفته از باورهایی است که در تعامل انسان با محیط به دست می‌آید.
ازسوی دیگر فضای سایبری یا همان اینترنت، صحنه‌ای است که فرد می‌تواند خود را در موقعیتهاى متنوع و متفاوت زندگى قرار دهد. این امر زمینه‌ای را ایجاد می‌کند که موجب چند شخصیتی شدن کاربر خواهد شد.
دور شدن نسل‌ها و آسیب‌های فضای مجازی
اینترنت شکاف میان نسل‌ها را بیشتر کرده است. امروزه با ورود وسايل و تکنولوژي‌هاي جديد به عرصه خانواده‌ها شاهد اين هستيم که والدين و فرزندان ساعت‌هاي متمادي در کنار يکديگر مي‌نشينند، بدون آنکه حرفي براي گفتن داشته باشند.
در شرايط فعلي روابط موجود ميان والدين و فرزندان به سردي گرائيده و دو نسل به دليل داشتن تفاوت‌هاي اجتماعی و تجربه‌هاي زيسته مختلف زندگي را از ديدگاه خود نگريسته و مطابق با بينش خود آن را تفسير مي‌کنند.
نسل ديروز احساس دانايي و با تجربگي مي‌کند و نسل امروز که خواهان تطابق با پيشرفت‌هاي روز است، در برابر آنها واکنش نشان مي‌دهد و چون از پس منطق و نصيحت‌هاي ريشه‌دار و سرشار از تجربه آنها بر نمي‌آيد به لجبازي روي مي‌‌آورد.
مسائل جنسی از مهمترین آسیب‌های فضای مجازی
هرچه اینترنت بیشتر توسعه پیدا کند، کودکان بیشتر در معرض محتویات خطرناک آن قرار خواهند گرفت. فعالیت‌های مجرمانه‌ای که مربوط به فحشای کودکان و پورنوگرافی که از طریق اینترنت است به صورت قابل توجهی افزایش یافته است.
اعتیاد به اینترنت
یکی از مهمترین آسیب‌های اینترنت، اعتیاد به استفاده از آن است؛ در تمام جوامع با گسترش روزافزون اینترنت شاهد این مسأله خواهیم بود. نتایج تحقیقات انجام شده در بیشتر کشورها نشان دهنده این امر است که بیشترین استفاده کنندگان از اینترنت را نوجوانان تشکیل می‌دهند. اعتیاد به اینترنت می‌تواند مشکلات جدی و آسیب‌های خانوادگی، ارتباطی، عاطفی، روانی، جسمی و اقتصادی به وجود آورد.
دوری از جامعه
امروزه اینترنت و فضای مجازی، جای دوستان و نزدیکان را گرفته و در حقیقت جایگزین روابط دوستانه و فامیلی شده است. مطالعات صورت گرفته نشان می‌دهد که استفاده زیاد از اینترنت با پیوند ضعیف اجتماعی مرتبط است.
روش‌های كاهش آسيب‌های فضای مجازی
- فرهنگ سازی برای استفاده مناسب از فضای مجازی
- برگزاری جلسات آموزشی به منظور آشنا نمودن و اطلاع رسانی به والدین در مورد فناوری‌های جدید به ویژه اینترنت و شبکه‌های اجتماعی مجازی
- برگزاری کلاس‌های آموزشی در مدارس جهت آگاهی دادن به نوجوانان در مورد مزایا و معایب فناوری‌های جدید و نحوه‌ی استفاده‌ی صحیح
- وضع قوانین سختگیرانه درجهت برخورد با مجرمان
- آگاهی و هوشیاری بیشتر پلیس سایبری در مورد انواع جدید جرایم رایانه‌ای
- گذراندن اوقات بیشتری با فرزندان در فضای بیرون از خانه به طوری که فرزندان از نظر عاطفی، احساس خلأ نکنند و جهت جبران این کمبود به فضای مجازی پناه نبرند.
- طراحی و تدوین بخشی در کتاب‌های درسی در ارتباط با آشنایی دانش آموزان با فناوری‌های جدید
- هنجارسازی‌های مثبت و ترویج فرهنگ استفاده از اینترنت و فضای مجازی.
نتیجه گیری
امروزه انواع ارتباط از طریق فضای مجازی جایگاه قابل توجهی در بین نوجوانان پیدا کرده است. شبکه‌های اجتماعی در ابعاد وسیع و مختلفی از زندگی فردی و اجتماعی ما تأثیر گذاشته‌اند.
این اثرات در شکل دهی به هویت نوجوانان نقش زیادی دارند و حتی روی ابعاد اقتصادی و اجتماعی و سیاسی جوامع هم تأثیرگذاشته‌اند. بنابراین با توجه به نقشی که تاکنون در ابعاد مختلف زندگی ما داشته اند، نمی توان آنها را نادیده گرفت. از سوی دیگر این اثرات گاهی باعث آسیب‌هایی نیز برای ما شده‌اند و همانطور که در مطلب بیان شد، نباید به این آسیب‌ها بی‌توجهی نمود.
