امروزه ناسازگاری فرزندان با اعضای خانواده، بیش تر از هر زمان دیگری است. برخی فرزندان ناسازگار، با الگو گرفتن از والدین یا سایرین و به واسطه احساساتی مثل خشم، سرکوب، اعتمادبنفس پایین و… رفتارهای سرد یا حتی تهاجمی دارند. این دور شدن و عدم برقراری ارتباط صمیمی، باعث بروز مشکلاتی نظیر افسردگی، سردرگمی و سیر احساسات منفی دیگر می شود.
در این مقاله در رابطه با دلایل ناسازگاری فرزندان توضیح می دهیم. همچنین راه حل هایی ارائه می دهیم که بتوانید تا حد امکان جلوی سرد شدن روابط خانوادگی را بگیرید.
دلایل ناسازگاری فرزندان
کانون خانواده اولین اجتماعی است که کودکان آن را تجربه می کنند. کودک از بدو تولد و حتی قبل از به دنیا آمدن، رفتارهای والدین خود را درک می کند. بخش مهمی از شخصیت کودک برگرفته از رفتارهای والدین اوست. در ادامه و در سنین کودکی و نوجوانی، کودک در اجتماعاتی از جمله مدرسه قرار می گیرد. در این موقعیت ها فرزند شما با تاثیر از محیط و شرایط سنی رفتارهای جدیدی را فرا می گیرد.
ارتباط اعضای خانواده با یکدیگر، داشتن یک خانواده سالم، اطلاع از سالم بودن محیط هایی که فرزندمان در آن حضور دارد، رابطه صمیمانه با فرزند و… از مهم ترین مواردی هستند که رعایت آن ها بیش ترین سازگاری را بین اعضای خانواده ایجاد می کند.
مهم ترین دلایل ناسازگاری فرزندان در خانواده عبارتند از:
الگوبرداری از والدین
جنین در اواسط ماه های بارداری مادر، رفته رفته صدای محیط را می شنود و رفتارهای اعضای خانواده را در شرایط مختلف درک می کند. برخی والدین این مساله را در نظر نمی گیرند و حتی بعد از تولد نوزادشان با این باورند که نوزاد درکی از شرایط آن ها ندارد و به رفتارهای خود ادامه می دهند. نبود رفتارهای سازنده و ارتباط موثر بین زوجین، بر رفتارهای آینده فرزندشان تاثیر می گذارد.
کودک از والدین خود الگوبرداری می کند و رفتارهای پدر و مادر در شخصیت کودک تاثیرگذار است. این الگو برداری از پدر و مادر باعث می شود که در بزرگسالی در مواجهه با اتفاقات و احساسات مشابه، رفتاری مشابه والدینش انجام دهد.
کنترل بیش از حد
یکی دیگر از عواملی که باعث ایجاد فاصله بین اعضای خانواده می شود، کنترل و اعمال قدرت بیش از اندازه یکی از اعضای خانواده روی سایر اعضا است. در همه خانواده هایی که یکی از اعضای خانواده (پدر، مادر و یا افراد دیگر) سعی می کند که روی سایرین قدرت و کنترل بیشتری داشته باشد، این عمل باعث ایجاد فاصله بین اعضا می شود.
درست است که والدین وظیفه کنترل و نظارت برفرزندان را دارند اما این رفتار باید به گونه ای باشد که نظرات تحمیل نشوند و از طرفی دیگر عزت نفس کودک زیر سوال نرود.
از عوامل دیگری هم که باعث دوری و ناسازگاری فرزندان در خانواده می شود، عدم توانایی در برقراری ارتباط موثر بین اعضا می باشد. سرزنش کردن بیش از حد باعث ایجاد فاصله و دوری افراد از هم می شود. خصوصا اگر این کار با ملامت کردن در جمع اتفاق بیافتد. خانواده هایی که در آن والدین بیش از اندازه به سرزنش فرزندان خود می پردازند، قطعا باعث ایجاد دوری فرزند از خانواده می شوند.
کمبود انعطاف پذیری و صحبت نکردن در رابطه با رویدادها
کمبود انعطاف پذیری و عدم وفق دادن خود با شرایط مختلف، می تواند عامل دوری و فاصله اعضای خانواده از یکدیگر باشد. یکی از عواملی که باعث دور شدن اعضای خانواده از یکدیگر می شود، نپذیرفتن ایرادها است. گاهی پیش می آید که فرزندان برخی رفتارهای ناپسند یا اشتباه ما را گوشزد می کنند اما ما به دلیل بالا بودن سن، غرور یا هر عامل دیگری این تذکر را نمی پذیریم. نپذیرفتن و حل نکردن رفتارها باعث می شود که در بلند مدت افراد خانواده نظر خوبی نسبت به رفتارهای ما نداشته باشند.
از طرفی گاهی اوقات سوء تفاهم هایی بین اعضای خانواده اتفاق می افتد که اگر موضوع به بحث گذاشته نشود و مشکل رفع نگردد، دوری اعضا از یکدیگر بیش تر می شود. خانواده هایی که در آن ها فرهنگ صحبت کردن و همفکری جا نیفتاده است معمولا روابط سازنده و کمک کننده کمتری در آن ها به چشم می خورد.
ناسازگاری فرزندان به دلیل دخالت غیرطبیعی والدین
تضاد بین والدین و فرزندان ریشه در باورها و رفتار پدر و مادر در دوران کودکی و نوجوانی دارد. خانواده ها از نظر ارتباطی به والدین سخت گیر، والدین سهل گیر، خانواده های گسسته و خانواده سالم تقسیم می شوند. ارتباط اعضای خانواده سالم در عین صمیمیت، دارای مرزهای مشخصی است و در آن افراد به مرزهای یکدیگر نفوذ نمی کنند.
گاهی محبت و دلسوزی های بیجا به تدریج به نوعی مزاحمت آزار دهنده و بیمارگونه تبدیل می شود. ادامه رفتارهای دلسوزانه در کودکی و نوجوانی باعث دخالت و تحمیل سلیقه ها در انتخاب راه آینده جوانان شده و همین موضوع منجر به واکنش های تلخ و دور از انتظار و رنج آور از سوی فرزندان نسبت به والدین می شود.
پیشرفت تکنولوژی
این روزها استفاده از اینترنت و شبکه های اجتماعی به بیش ترین حد خود رسیده است. افزایش استفاده از اینترنت در کنار اشتغال به کار طولانی والدین، باعث دوری اعضای خانواده از یکدیگر شده است. حتی گاهی می بینیم با وجود اینکه اعضای خانواده زیر یک سقف هستند، فاصله عاطفی و معنوی زیادی را از یکدیگر تجربه می کنند و افراد خانواده کمترین گفتگوی همدلانه را با هم دارند.
همچنین استفاده بیش از حد و اعتیاد به اینترنت مشکلات جدی تری را نیز در خانواده ها به وجود می آورد. افسردگی، طلاق عاطفی زوجین، مقایسه امکانات زندگی با سایر افراد، آزار اینترنتی و… برخی از شایع ترین این موارد می باشد.
اعتیاد به مواد مخدر
یکی از مشکلاتی که جامعه ما همیشه با آن دست و پنجه نرم می کند اعتیاد به مواد مخدر می باشد. امروزه تنوع مواد مخدر بسیار زیاد شده است و سن استفاده از آن نیز به شدت کاهش پیدا کرده است. اعتیاد در والدین باعث می شود که والد وقت بیش تری را در خارج از منزل سپری کند و در مواقع حضور نیز حوصله چندانی نداشته باشد.
همچنین فرزندانی که دچار اعتیاد می شوند به واسطه پنهان کاری، فاصله زیادی از خانواده می گیرند و اعتراضات والدین معمولا منجر به ایجاد درگیری بین فرزند و والد می گردد. بهترین راهکار در این مواقع این است که به روانپزشک مراجعه کنید و مشکل را به صورت تخصصی و به دور از درگیری رفع کنید.
حساسیت و ناسازگاری فرزندان در دوران نوجوانی
فرزندان در دوران نوجوانی به دلیل شرایط خاصی که دارند حساسیت بیش تری پیدا می کنند. از طرفی سن و سال آن ها ایجاب می کند که آزادی عمل بیش تری داشته باشند و تصمیم های جدی تری برای زندگی شان بگیرند. گاهی نوجوان و والدین حد و مرز رفتار متناسب را نمی دانند و این موضوع باعث ایجاد چالش بین آن ها می شود.
پدر و مادرها باید توجه داشته باشند که سن نوجوانی دوره ای بحرانی است و باید با فرزندان خود رابطه سازنده ای برقرار کنند. والدین باید روزانه زمانی را به صحبت کردن با فرزندشان اختصاص دهند و پای صحبت های فرزند خود بنشینند. این گفتگو باعث می شود که شما از دغدغه های ذهنی فرزندتان مطلع باشید و بتوانید به رفع دغدغه های فرزندتان کمک کنید.
با قرار گرفتن در سنین نوجوانی، افراد سعی می کنند که چالش های زندگی را خودشان پیش ببرند اما در ابتدای راه به دلیل کم تجربه بودن، احتمال تصمیم گیری غلط بالا است. در این مواقع نقش والدین این است که مهارت های درست زندگی را به فرزندشان بیاموزند و راه های انحراف فرزند را مسدود کنند. برای اینکه بتوانید در نقش همراه، کنار فرزندتان بمانید باید از جایگاه مدیری سختگیر به دوستی مهربان تغییر مسیر دهید و اعتماد فرزندتان را جلب کنید. لازمه این شرایط مطالعه کردن و درک تفاوت بین نسل ها می باشد.
راه حل های جلوگیری از سرد شدن روابط در خانواده
برای جلوگیری از سرد شدن روابط در خانواده در گام اول با درک دلایل ناسازگاری فرزندان که کمی قبل تر آن را توضیح دادیم، می توانید جلوی رفتارهای مخرب را در خانواده تان بگیرید. از طرفی با انجام چند راهکار ساده می توانید ارتباط موثر با فرزندان را به حداکثر برسانید.
- روزهای تعطیل را در کنار یکدیگر سپری کنید.
- علایق فرزندتان را کشف کنید و در پیشبرد علایق از او حمایت کنید.
- رابطه صمیمی و دوستانه ای با همسر و فرزندانتان برقرار کنید.
- برای شخصیت یکدیگر حریم قائل باشید و وارد حریم شخصی یکدیگر نشوید.
- پرخاشگری، توهین به یکدیگر، بی احترامی، تهدید و تحقیر دیگران را جدا کنار بگذارید.
- مطالعات خود را در زمینه روانشناسی و تربیت فرزند افزایش دهید.
- یکدیگر را سرزنش نکنید و اگر نسبت به رفتار دیگری نقدی دارید، این نقد را با احترام ابراز کنید.
- به اعضای خانواده تان ابراز علاقه کنید.
- با بیش تر شدن سن فرزندان به آن ها آزادی عمل بدهید.
- به صحبت های همدیگر گوش دهید و مشکلات را در فضای صحبت و به دور از تنش حل کنید.
- سفرهای خانوادگی را بیش تر کنید و خاطرات خوشی را در کنار اعضای خانواده بسازید.
توصیه ما به شما این است که اگر نکات ارائه شده را انجام دادید و نتیجه مطلوبی نگرفتید مشکلتان را با یک روانشناس با تجربه در زمینه مشاوره خانواده مطرح کنید. این کار می تواند در بازه زمانی کمتری مشکل خانوادگی شما را به صورت ریشه ای رفع کند.
