اختلال نقص توجه و بیش فعالی Attention-deficit/hyperactivity disorder (ADHD) ، یکی از شایع ترین اختلالات روانی است که کودکان را تحت تأثیر قرار می دهد. ADHD همچنین بسیاری از بزرگسالان را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد.
علائم ADHD شامل بی‌توجهی و عدم توانایی در حفظ تمرکز، بیش فعالی و حرکت بیش از حد که متناسب با محیط نیست و تکانشگری به معنی اقدامات شتابزده‌ای که در لحظه بدون فکر اتفاق می‌افتد، است. این اختلال در بین پسران شایع تر از دختران است. این اختلال یک اختلال روانی، رفتاری و عصبی است.
انواع ADHD
این اختلال دارای دو نوع شامل بی‌توجهی، بیش فعال-تکانشی یا نوع ترکیبی است.
در نوع بی‌توجهی علائم زیر اغلب رخ می‌دهند. کودک به جزئیات توجه زیادی نمی‌کند. در تمرکز بر وظایف یا فعالیت‌ها مانند سخنرانی‌ها، مکالمات یا خواندن طولانی مدت مشکل دارد. به نظر نمی‌رسد وقتی با او صحبت می‌شود، گوش دهد. دستورالعمل‌ها را رعایت نمی‌کند. تکالیف مدرسه، کارهای روزمره یا وظایف شغلی را تکمیل نمی‌کند.
گاهی ممکن است کارها را شروع کند اما به سرعت تمرکز خود را از دست می‌دهد. در سازماندهی وظایف و کارها مشکل دارد. به عنوان مثال، زمان را به خوبی و به صورت صحیح مدیریت نمی‌کند. کار آشفته و نامنظم دارد. فرصت‌های تعیین شده را از دست می دهد.
در نوع بیش فعال-تکانشی کودک نمی‌تواند بدون حرکت جایی آرام بنشیند. در جایی که نامناسب است می‌دود یا بالا می‌رود. او نمی‌تواند بی سر و صدا بازی کند یا فعالیت‌های تفریحی انجام دهد. بیش از حد صحبت می‌کند. به عنوان مثال ممکن است جملات افراد را تمام کند. کودک نمی‌تواند منتظر صحبت در مکالمات بماند.
علل بروز اختلال ADHD
بسیاری از علائم مانند سطوح بالای فعالیت، مشکل برای ساکن ماندن در مدت زمان طولانی و محدودیت توجه، به طور کلی در کودکان خردسال معمول است. تفاوت کودکان مبتلا به ADHD در این است که بیش‌فعالی و بی‌توجهی آنها به طور قابل توجهی بیشتر از حد انتظار برای سن آنها است و باعث ناراحتی و یا مشکلات عملکردی در خانه، مدرسه یا جمع دوستان می‌شود.
دانشمندان هنوز علل خاص اختلال را مشخص نکرده‌اند. شواهدی وجود دارد که ژنتیک به بروز آن کمک می‌کند. به عنوان مثال از هر چهار کودک مبتلا سه نفر دارای خویشاوندی با این اختلال هستند. عوامل دیگری که ممکن است در ایجاد ADHD نقش داشته باشند عبارتند از: تولد زودرس، آسیب مغزی و سیگار کشیدن مادر، استفاده از الکل یا استرس شدید در دوران بارداری.
ADHD و بزرگسالان
بسیاری از بزرگسالان مبتلا به ADHD متوجه وجود این اختلال نمی‌شوند. ارزیابی جامع به طور معمول شامل مرور علائم گذشته و فعلی، معاینه پزشکی و سابقه و استفاده از مقیاس‌های رتبه بندی بزرگسالان یا چک لیست‌ها است. بزرگسالان مبتلا به ADHD با دارو، روان درمانی یا ترکیبی از اینها درمان می شوند.
درمان اختلال بیش فعالی
درمان اختلال با دارو باعث می‌شود مغز توجه خود را از دست بدهد، سرعت عمل را کاهش دهد و از خود کنترل بیشتری نشان دهد. در درمان با رفتار درمانی درمانگران می‌توانند به کودکان در توسعه مهارت‌های اجتماعی، عاطفی و برنامه ریزی که با ADHD عقب مانده است، کمک کنند.
از طریق مربیگری، والدین بهترین راه‌ها را برای پاسخگویی به مشکلات رفتاری که بخشی از اختلال هستند، می آموزند.معلمان نیز می‌توانند به کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی کمک کنند تا از پیشرفت تحصیلی خود لذت ببرند.
درمان مناسب به بهبود کمک می کند. والدین و معلمان می‌توانند به کودکان کوچکتر بیاموزند که در مدیریت توجه، رفتار و احساسات خود بهتر عمل کنند. با بزرگتر شدن، کودکان باید یاد بگیرند که توجه و کنترل خود را تقویت کنند.
وقتی اختلال درمان نشود، موفقیت برای بچه ها سخت به دست خواهد آمد. این ممکن است منجر به عزت نفس پایین، افسردگی، رفتار مخالف، شکست مدرسه، رفتارهای مخاطره آمیز یا درگیری خانوادگی شود.
